اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (option)، (به انگلیسی: call option) قراردادی است، بین خریدار و فروشنده، به‌نحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین، خریداری می‌کند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف، امتیازی را به طرف مقابل اعطاء می‌کند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می‌کند، که در واقع همان قیمت اختیار معامله می‌باشد. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را، در یک قیمت معین، به خریدار اعطاء می‌نماید.

اهرم در فارکس

لوریج (Leverage) یا اهرم در فارکس یکی از مهمترین و مهیج ترین مفاهیمی است که می بایست پیش از اقدام به سرمایه گذاری، با آن آشنا شوید. همانطور که می دانید، فارکس یا FOREX بزرگترین بازار مالی جهان می باشد که به مبادله و خرید و فروش انواع ارز اختصاص دارد. میلیون ها نفر از سراسر جهان با سرمایه های خرد و کلان، در فارکس فعالیت می نمایند و با آگاهی از استراتژی ها و خصوصیات گوناگون این بازار، بر میزان سرمایه و دارایی خود می افزایند. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با بازار فارکس و آشنایی با نحوه سرمایه گذاری در آن، پیشنهاد می شود مقاله “فارکس چیست و چگونه کار میکند؟“ را در وبسایت مجتمع فنی نیاوران مطالعه نمایید.)

اصول و قوانین نانوشته متعددی بر میزان سوددهی معاملات و موفقیت سرمایه گذاران در بازارهای مالی از جمله بورس و فارکس، حکم فرما هستند که یکی از مهم ترین آن ها، رابطه مستقیم میان میزان سرمایه اولیه و سود احتمالی است که از طریق به جریان افتادن آن حاصل می گردد.

بدیهی است که اگر تمامی قوائد معامله به درستی رعایت شوند و فرد موقعیت سودآور را به خوبی شناخته باشد و از آن استفاده کند، هر چه سرمایه اولیه بیشتری را به کار برده باشد، درآمد و سود حاصل از معامله نیز بیشتر خواهد بود. همچنین سرمایه بیشتر، دست افراد را برای ورود به زمینه های مختلف و متعدد و در نتیجه کاهش میزان ریسک باز خواهد گذاشت. اما این چه ارتباطی با مفهوم اهرم در فارکس دارد؟ ادامه مقاله را دنبال نمایید!

آنچه در این مطلب می خوانید:

منظور از اهرم در فارکس

افرادی که در فارکس و سایر بازارهای مالی مانند بازار بورس، سرمایه گذاری کرده و به فعالیت مشغول می باشند، از نظر میزان سرمایه اولیه، وضعیت متفاوتی دارند. برخی از افراد از سرمایه ها و دارایی های کلانی برخوردارند که سود و مزایای بیشتری را نیز برایشان به همراه خواهد داشت و برخی دیگر، با پس اندازهای اندک خود به این بازار ورود کرده اند؛ پس در نتیجه برای سرمایه گذاری و خرید و فروش، با محدودیت مواجه هستند.

در بازارهای سنتی افرادی که سرمایه محدود و اندکی دارند، با رجوع به بانک ها و دریافت وام هایی با بازپرداخت و بهره بالا، به حجم سرمایه خود می افزایند و از آن در مسیر معاملات و فعالیت های اقتصادی خود استفاده می نمایند. اما در دنیای فارکس، شیوه ای کارآمدتر و ساده تر برای رفع مشکل فوق در دسترس است؛ استفاده از اهرم در فارکس یا همان لوریج (Leverage)!

البته لازم است بدانید که مفهوم اهرم یا لوریج، تنها محدود به فارکس نبوده و در برخی بازارهای مالی دیگر نظیر بورس نیز کاربرد دارد. جهت استفاده از آموزش های تخصصی نحوه استفاده از اهرم در بورس، می توانید در دوره بورس مجتمع فنی نیاوران شرکت نمایید.

اهرم (Leverage) در فارکس چیست؟

اهرم یا لوریج مفهومی مشابه به وام های بانکی دارد. با این تفاوت که بدون بهره بوده و سرمایه گذاری که آن را مورد استفاده قرار می دهد، صرفا مبلغ اصلی که دریافت کرده است را باز می گرداند! شما با کمک بروکرها یا کارگزاری های فارکس، می توانید مبلغی به میزان چندین برابر سرمایه اولیه خود را دریافت کرده و با کمک آن، به سرمایه گذاری و معامله بپردازید. سپس سود حاصل از معامله، نزد شما باقی می ماند، اما اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها باید سرمایه ای که قرض گرفته اید را به بروکرها باز گردانید.

به عبارت دیگر، شما با به کار بردن سرمایه ای که به خودتان تعلق ندارد، به فعالیت و کسب سود میپردازید؛ بدون آنکه بهره ای به بروکر یا هر فرد و مرکز دیگر پرداخت نمایید!

شاید کنجکاو شوید که چرا بروکرها حاضر می شوند در این راستا به سرمایه گذاران کمک کنند و سرمایه های کلانی را در اختیارشان قرار دهند، آن هم بدون آن که بهره ای دریافت نمایند؟! این کار چه منفعتی برای بروکرها به همراه خواهد داشت؟ به نظر شما سود بروکر از کجاست؟

در اینجا لازم است تا با نقش و شیوه کسب درآمد بروکرها بیشتر آشنا شویم.

سود بروکر از کجاست؟

همانطور که می دانید، افراد و شرکت هایی که قصد دارند با ورود به دنیای شگفت انگیز فارکس و سرمایه گذاری در آن به کسب سود و افزایش میزان سرمایه خود بپردازند، این کار را با کمک بروکرها (Broker) به انجام می رسانند. بروکرها یا کارگزاری ها، شرکت هایی هستند که همانند یک واسطه عمل کرده و با ارائه خدمات گوناگون به سرمایه گذاران، آنان را در انجام اقدامات مالی و معاملاتی متعدد، یاری می کنند.

شرکت های بروکر که کوچک ترین عضو بازار فارکس محسوب می شوند، با کمک به تریدر در انجام معامله، مقداری کارمزد دریافت می نمایند. این مبلغ، یکی از مهم ترین منابع درآمد کارگزاری هاست. پس با افزایش تعداد و حجم معاملات انجام شده توسط سرمایه گذار، درآمد بروکرها نیز افزایش خواهد یافت. در نتیجه همانند سایر کارگزاری ها، نفع آنان در این است که سرمایه گذار و مراجع خود را همچنان با خدماتشان راضی نگه داشته و سرمایه شان را در بازار حفظ نمایند. به علاوه با ارائه خدمات مطلوب، سرمایه گذاران بیشتری را به خود جذب کنند.

یکی از خدمات و تسهیلاتی که بروکرها به مشتریان خود ارائه می دهند، اهرم یا لوریج می باشد؛ یعنی قرض دادن سرمایه هایی بیش از میزان دارایی اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها اولیه تریدر. بروکر با اعطای این سرمایه به افراد، آنان را برای معامله مشتاق و برای کسب سود بیشتر، امیدوار می سازد و در نتیجه از خروج آن ها از بازار، جلوگیری می نماید. تریدر با به کار بردن سرمایه بروکر و کسب سود، مجددا این سرمایه را به شرکت فوق بازمی گرداند و به علاوه، طبق معمول، کارمزد بروکر را بابت خدماتش پرداخت می کند. در اینجا بروکر نه تنها ضرر نمی کند، بلکه مشتریان و درآمدش را نیز حفظ می نماید و به علاوه، با ارائه این دست تسهیلات، برای سایر سرمایه گذاران نیز جذابیت و رغبت ایجاد می کند.

همچنین بدون بهره بودن مبلغ ارائه شده، انگیزه مشتری را برای استفاده مجدد از آن، بیشتر می کند و سبب می شود تریدرها به دفعات متعددی اهرم در فارکس را به کار ببرند.

محاسبه اهرم در فارکس

کارگزاری ها با توجه به شریط و قوانین خود، اهرم های مختلفی را به نسبت میزان سرمایه شما در اختیارتان قرار می دهند. این مقادیر با نسبت هایی مانند 1:100 یا 1:1000 و… نمایش داده می شود. هر کدام از بروکرها نسبت های مختلفی را برای ارائه اهرم در فارکس در نظر می گیرند. اغلب کارگزاری های مطرح و موفق، نسبت های متعادل را به تریدرها پیشنهاد می دهند؛ یعنی از قرض دادن مبالغ بسیار زیاد پرهیز می نمایند. چراکه استفاده از این سرمایه، خود چالش های بسیاری را به همراه می آورد.

به عنوان مثال اگر شما 10 هزار دلار سرمایه داشته باشید و از اهرم 1:100 استفاده کنید، سرمایه شما صد برابر شده و از یک میلیون دلار سرمایه برخوردار می شوید! یعنی در واقع، بروکر یا کارگزاری 990 هزار دلار به شما قرض می دهد.

شما می توانید از این مبلغ در انجام معاملات ارزی استفاده نمایید و متناسب با آن، سود به دست آورید. سود حاصل از این معاملات، در اختیار خود شما خواهد بود و کارگزاری آن را تصاحب نخواهد کرد. اما 990 هزار دلار مقروضه مجددا به کارگزاری بازگردانده خواهد شد.

طبیعی است که سرمایه چندین برابر، سود کلانی را برای شما به همراه خواهد آورد و از آن جایی که بهره ای نیز در کار نخواهد بود و بازپرداخت با مبلغ اصلی برابری می کند، سرمایه گذار در صورت برخورداری از دانش کافی و تشخیص صحیح موقعیت ها، می تواند به واسطه استفاده از اهرم در فارکس، منافع بسیاری را در معاملات خود به دست آورد.

حال سوال دیگری مطرح می شود؛ اگر سرمایه گذار در معاملات خود متحمل ضرر شود و سرمایه او در معرض از بین رفتن قرار گیرد، برای بروکر چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ آیا بروکر نیز سرمایه اش را از دست می دهد؟ یا فرد متضرر به بروکر مقروض خواهد شد؟

بروکر با استفاده از تدابیری، ریسک از دست رفتن سرمایه اش را کاهش می دهد. به این صورت که در صورت متحمل شدن ضرر، معامله فرد را متوقف می نماید. البته تا زمانی که سرمایه حذف شده و از دست رفته از حساب اولیه خود تریدر باشد، بروکر دخالتی نخواهد داشت، اما به محض این که سرمایه مقروضه در معرض کاهش و از بین رفتن قرار گیرد، معامله مسدود شده و از ضرر بیشتر جلوگیری خواهد شد.

به این صورت، کارگزاری اجازه نخواهد داد سرمایه گذاران، مبلغ دریافت شده را از دست بدهند و بروکر را دچار زیان نماید.

نحوه استفاده از لوریج در فارکس

کارگزاری ها با استفاده از معیارهایی، دانش و توانایی تریدر در امر سرمایه گذاری و تشخیص موقعیت های سودآور را می سنجند تا دریابند که فرد مذکور می تواند به درستی از سرمایه مورد نظر استفاده کند یا خیر. در نتیجه افرادی که در معاملات پیشین نتایج مناسب و قابل قبولی کسب کرده باشند، برای دریافت اهرم در فارکس، از فرصت ها و انتخاب های بیشتری برخوردارند و می توانند اهرم های بالا را مورد استفاده قرار دهند. و به همین شیوه، اگر شخصی در اغلب معاملات قبلی خود متحمل ضرر شده باشد و یا از اهرم هایی که قبلا دریافت نموده به شکل صحیح و در راستای کسب سود استفاده نکرده باشد، برای استفاده از اهرم در دفعات بعد، با محدودیت مواجه خواهد شد و نمی تواند اهرم های بالا را در فارکس، بورس یا سایر بازارهای مالی مربوطه دریافت کند.

به علاوه، همانطور که هنگام دریافت وام از بانک، افراد برای بازپرداخت مبلغ مورد نظر به بانک تضمین می دهند، بروکر نیز هنگام ارائه سرمایه به تریدرها، مقداری از سرمایه مورد نظر را به عنوان وثیقه یا مارجین (Margin) بلوکه می کند و آن را به عنوان تضمین، نزد خود نگه می دارد. میزان سرمایه بلوکه شده به کل سرمایه دریافتی شما بستگی خواهد داشت. به این صورت که هرچه از اهرم هایی با نسبت بالاتر استفاده کنید، بروکر بخش کمتری از سرمایه شما را بلوکه خواهد کرد.

معایب اهرم در فارکس

همانطور که در توضیحات بالا ذکر شد، بروکر اجازه نمی دهد مبلغ از دست رفته، طی یک اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها معامله ضرر آفرین از میزان سرمایه مقروضه کسر شود. بلکه این مبلغ صرفا از سرمایه اولیه شما حذف خواهد شد. پس اگر با استفاده از اهرم های بالا به معاملات بزرگ دست بزنید، علاوه بر سودهای کلان، احتمال دارد ضررهای بزرگ و جبران ناپذیری را نیز متحمل شوید و از آن جایی که بروکر تنها در کسب سود شما را یاری خواهد کرد، در صورت تحمل ضرر، سرمایه اصلی شما کاهش یافته و حتی ممکن است به صفر برسد. این یکی از زنگ خطرهای استفاده از لوریج یا به بیانی دیگر، معایب اهرم در فارکس و سایر بازارهای مالی نظیر بورس است.

در نتیجه بهتر است اهرم های بسیار بالا مثلا اهرم هایی با نسبت 1:1000 یا 1:3000 را کمتر مورد استفاده قرار دهید و بیشتر از اهرم هایی با نسبت پایین و متعادل استفاده کنید تا ریسک معاملات نیز به همان میزان کاهش یابد. خصوصا اگر در امر سرمایه گذاری و معامله تازه کار هستید، لازم است تا با احتیاط بیشتری پیش بروید.

استفاده از اهرم در فارکس و دیگر بازارهای مالی، نباید به عنوان راهکاری معمول و همیشگی برای افزایش سود به نظر برسد. زمانی می توانید خطر کاربرد اهرم را بپذیرید که از سودآوری معاملات پیش رو مطمئن باشید و یا بدایند که سود حاصله بسیار بالا و ارزنده خواهد بود.

تمامی نکات ذکر شده در این مقاله، راهنمایی بودند برای آشنایی بیشتر با مفهوم اهرم در فارکس. اما جهت بهره مندی از آموزش های تخصصی و کاربردی، به منظور استفاده از این ابزار در معاملات فارکس، بورس و سایر بازارهای مالی، بهتر است در دوره های آموزشی مربوطه، به خصوص دوره های تحلیلی، نظیر دوره های تحلیلی فارکس، دوره تحلیل بنیادی و دوره تحلیل تکنیکال شرکت نمایید. تا بدین ترتیب، نحوه بکارگیری اهرم را به صورت تخصصی و کاربردی بیاموزید و به واسطه آن، به انجام معاملات کم ریسک و پرسود بپردازید.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که در آن یک طرف معامله (خریدار قرارداد) با پرداخت مبلغ معینی این اختیار را به دست می‌آورد که چنانچه تمایل داشت در تاریخ مشخصی در آینده کالای مشخصی را به قیمت مشخص با طرف دیگر قرارداد (فروشنده) معامله نماید. فروشنده قرارداد در صورت درخواست خریدار قرارداد ملزم به انجام قرارداد می‌باشد.

ویکی‌پدیا در مورد قرارداد اختیار معامله اینطور نوشته است:

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (option)، (به انگلیسی: call option) قراردادی است، بین خریدار و فروشنده، به‌نحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین، خریداری می‌کند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف، امتیازی را به طرف مقابل اعطاء می‌کند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می‌کند، که در واقع همان قیمت اختیار معامله می‌باشد. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را، در یک قیمت معین، به خریدار اعطاء می‌نماید.

بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد.

از طرف دیگر، فروشندة قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آمادة فروش دارایی مذکور است.

چنان‌که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

دانلود رایگان فایل آموزش قرارداد اختیار معامله

شرکت بورس کالای ایران یک فایل آموزشی برای افزایش اطلاعات علاقه‌مندان به قرارداد اختیار معامله منتشر کرده است.

سرفصل‌های این فایل:

• اختیار معامله چیست؟
• انواع اختیار معامله کدام است؟
• انواع احتیار معامله از نظر اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها سبک اعمال
• انواع قراردادهای اختیار معامله کالایی
• حد سود و زیاد برای طرفین معامله
• خروج از بازار
• وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
• قیمت اختیار معامله
• فواصل قیمت اعمال
• تابلو معاملاتی اختیار معامله
• مشخصات قرارداد
• فرایندهای اجرایی اختیار معامله

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟

1 – اهرم مالی

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می شود سود یا زیان معاملات در یک اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها دوره زمانی نسبت به آورده مشتری – قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد.
برای روشن شدن موضوع مثالی را مطرح می کنیم؛ فرض کنید سرمایه گذار با پرداخت 5000 ریال اختیار خرید 10 هزار سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی 3300 ریال با سررسید شش ماهه خریداری می کند .

با رشد گروه خودرویی فرض کنید قیمت هر سهم ایران خودرو در سررسید به 4000 ریال رسیده است .
در این صورت خریدار اختیار با اعمال اختیار خود مبلغ 7000000=(10000*(3300-4000) ریال سود در مقابل پرداخت 5000 ریال دریافت می کند و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ 5000 ریال متحمل زیان 7000000 ریالی می شود.

2 – کاهش ریسک

با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه ، ریسک بالقوه سرمایه گذاری کاهش می یابد و زیان معامله محدود به هزینه ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می شود . در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها برای پوشش ریسک استفاده می شود که به سرمایه گذار اجازه می دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد .

3 – کسب درآمد

سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام ، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند.
فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد ، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است.

4 – کسب سود از نوسان قیمت سهم

با استفاده از اختیار معامله ، شخص می تواند بدون در اختیار داشتن سهم پایه ، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

5 – استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی

معامله قرارداد های اختیار معامله به سرمایه گذار امکان می دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم ، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید ، تصمیم مناسب را بگیرد.

6 – متنوع سازی سبد سرمایه گذاری

وجود اختیار معامله در سبد سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه ، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایه گذار می دهد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

اهرم مالی چیست؟

همواره درصد قابل توجهی از آحاد جامعه به دنبال مسیری برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول خود در مقابل تورم هستند. بازارهای سرمایه‌گذاری بسیاری وجود دارند که افراد بنا به دانش مالی و توانایی‌های خود می‌توانند در آن‌‎ها فعالیت ‌کنند. همچنین ابزارهای متنوعی در این بازارهای مالی وجود دارند که فرآیند سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول را برای سرمایه‌گذاران مهیج‌تر و تسهیلات بیشتری را برای شخص فراهم می‌کنند.
یکی از این ابزارهای پرطرفدار در بازارهای مالی، اهرم مالی است. افراد با استفاده از اهرم مالی قادر به سودسازی بیشتر در فرآیندهای سرمایه‌گذاری هستند. علاوه بر افراد حقیقی، شرکت‌ها و ارگان‌های حقوقی نیز تحت شرایط تعریف شده‌ای قادر به استفاده از این ابزارها در پروسه فعالیت‌های مالی خود هستند. به منظور آشنایی بیشتر با اهرم مالی در بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس، در این مقاله با ما همراه باشید.

اثر اهرمی چیست؟

نظریه اثر اهرمی، برای نخستین بار توسط پژوهشگری به نام Black مطرح شد. او عقیده داشت تغییرات ساختار سرمایه یا تغییر نسبت بدهی به دارایی (نسبت اهرمی) یک شرکت، در میزان نوسان سهام آن شرکت اثر می‌گذارد. تئوری اثر اهرمی به رابطه منفی بازده سهام با ریسک سهام اشاره دارد. طبق این تئوری، هر چه بازده یک سهام بیشتر شود، میزان نوسانات آن کمتر می‌شود. همچنین هر چقدر میزان بازده کمتر باشد، میزان نوسانات بیشتر می‌شود. توجه داشته باشید که در این نظریه، نوسانات نسبت به کاهش و افزایش بازده سهام، نامتقارن هستند. به زبان ساده، شوک‌های منفی نسبت به شوک‌های مثبت اثر بیشتری دارند.

اهرم مالی چیست؟

اهرم مالی در اصل به معنی یک ابزار یا یک بدهی برای بالا بردن سود یک سرمایه‌گذاری است. یک شخص یا یک شرکت در فرایند سرمایه‌گذاری علاوه بر دارایی‌های خود قادر است با بهره گرفتن از ابزار مالی یا به اصطلاح استفاده از اعتبار یا قرض گرفتن پول، پروسه سرمایه‌گذاری خود را گسترده‌تر و در نهایت سود بیشتری برای خود خلق کند.

افراد از سالیان دور در معاملات و خرید و فروش‌های مرسوم خود از اهرم مالی استفاده می‌کردند. به عنوان مثال بسیاری از مردم در بازار ملک از ابزار اهرم مالی به منظور تامین سرمایه برای خرید ملک استفاده و طی شرایط مشخص برای بازپرداخت این مبلغ به بانک یا ارگان‌های مربوطه اقدام می‌کنند. در نظر داشته باشید که میزان این اعتبار یا اهرم مالی هر چه قدر که بیشتر باشد آن شخص یا شرکت قدرت بیشتری در فرایند سرمایه‌گذاری خود خواهد داشت. اما در نقطه مقابل میزان ریسک سرمایه‌گذاری نیز بیشتر خواهد شد.

افراد و شرکت‌های حقوقی نیز از اهرم مالی در بازارهای مالی مانند بازار بورس استفاده می‌کنند. مثلا در این بازار، شرکت‌ها با استفاده از اهرم مالی، منبع مالی جدیدی برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های مالی خود تامین می‌کنند و به شکل راحت‌تری به برنامه‌ریزی‌های خود رسیدگی می‌کنند. هر قدر این اهرم مالی در شرکت‌ها بیشتر یا به اصطلاح بزرگ‌تر باشد، به سرمایه‌ کمتری نیاز دارد.

استفاده از اهرم‌های مالی منجر می‌شود که سود یا ضرر آینده شرکت‌ها بر پایه کمتری صورت بگیرد اما در عوض نسبت بالاتری را خلق کند. به عنوان مثال: شرکتی را در نظر داشته باشید که ۵ میلیارد تومان سرمایه دارد. در صورتی که بتواند برای برنامه‌های مالی خود از وام ۱۵ میلیاردی استفاده کند، اکنون ۲۰ میلیارد تومان برای سرمایه‌گذاری و پیشبرد اهداف خود خواهد داشت.

اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

همان‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم اهرم مالی به عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها به منظور تامین منبع مالی جدید شرکت‌های بورسی است. مزیت استفاده از اهرم مالی برای این شرکت‌ها به جای استفاده از افزایش سرمایه و تشویق مردم برای مشارکت این است که دیگر نیازی به انتشار سهام جدید یا تقسیم سود بین سهامداران نیست. البته در نقطه مقابل باید در نظر داشت که در این مسیر اگر برنامه‌ریزی‌های شرکت در مسیر پیشبرد اهداف مالی محقق نشود، ممکن است بدهی‌های سنگینی برای شرکت ایجاد شود که در این صورت شرکت‌ با چالش‌های جدید رو به رو خواهد شد.

اهرم‌های مالی با این که باعث افزایش سود در فرآیند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ مالی افراد و شرکت‌های بورسی می‌شوند در مقابل میزان ریسک موجود در این پروسه را چند برابر می‌کنند. یعنی هرچه یک شرکت برای برنامه‌های مالی و پیشرفت‌ امور خود از اهرم مالی بیشتری استفاده کند، در واقع میزان ریسک مالی و چالش‌های اقتصادی بیشتری را تقبل خواهد کرد.

بنا به توضیحاتی که ارائه شد زمانی که تحلیل‌گران قصد بررسی و ارزیابی سهام یک شرکت را دارند، فرآیند استفاده از اهرم مالی شرکت برای پیشبرد امور خود، از پرامتر‌های مهم برای خرید سهام آن شرکت محسوب می‌شود. در صورتی که یک شرکت از میزان کمتری از اهرم مالی برای فعالیت‌های اقتصادی خود استفاده کند، سهام آن نیز گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری خواهد بود.

کاربرد اهرم مالی در معاملات اعتباری

باید در نظر داشته باشید که بخش زیادی از معاملاتی که در بازار سرمایه صورت می‌گیرد با استفاده از همین اهرم‌های مالی یا اهرم بدهی است. این فرآیند بیشتر زمانی دیده می‌شود که در زمان تثبیت بازار سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود بیشتری هستند و در این شرایط با واجد شرایط بودن‌شان برای استفاده از این اهرم‌های بدهی اقدام می‌کنند. افراد در این مسیر می‌توانند از بهترین کارگزاری‌های بورس بسته‌های اعتباری یا وام‌های قرض‌الحسنه دریافت کنند و در بازار به معاملات خود سر و سامان بدهند و از طرف مقابل سود بیشتری کسب کنند. باید در نظر داشته باشید که برای استفاده از اعتبار و اهرم‌های بدهی در بازار سرمایه باید دارای دانش بورسی بالایی باشید تا در هر شرایطی و با وجود هیجانات در بازار، قادر به مدیریت این اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها سرمایه باشید. (برای مدیریت سود خود می توانید روش مارتینگل در بورس را مطالعه کنید.)

به عنوان مثال در سال ۱۳۹۲ در بازار سرمایه شاخص به یک باره شروع به ریزش کرد و سرمایه‌گذاران بسیاری که در این بازه زمانی از اهرم مالی استفاده می‌کردند، دچار ضرر و زیان‌های سنگینی شدند یا همین یک سال اخیر که شاخص بورس درگیر ریزش و اصلاح بود، کسانی که از اهرم مالی استفاده می‌کردند با چالش‌های بسیاری برای تسویه آن رو به رو شدند.

این اتفاقات تلخ در برخی از افراد تاثیرات بدی گذاشت و سبب شد فکر کنند بازار سرمایه به هیچ عنوان بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری نیست! در صورتی که این برداشت از پایه اشتباه است و در صورت داشتن دانش کافی در این بازار قادر به کسب سود ایده‌آلی خواهید بود. در همین راستا سازمان بورس نیز قوانین جدیدی را به تصویب رساند که به وسیله آن‌ها شرایط استفاده و بازپرداخت اهرم‌های بدهی برای سرمایه‌گذاران آسان‌تر شود.

کاربرد اهرم مالی در قراردادهای مشتقه

بازار مشتقه از بخش‌های مختلفی نظیر بازار اختیار معامله، آتی و… تشکیل شده است. در این بازار نیز افراد قادر به استفاده از اهرم مالی هستند. برای نمونه افراد می‌توانند از اهرم‌های مالی در بازار آتی استفاده کنند. در این بازار قراردادهای هر دارایی در ابتدا، اهرمی برابر ۱۰ دارند و با توجه به شرایط بازار و وجوه تضمین در آن، ممکن است این مقدار متغیر باشد.
برای مثال اگر شخص در بازار آتی قصد خرید ۱ کیلو زعفران را داشته باشد، با در نظر گرفتن این که مقدار قرارداد آتی زعفران برابر با ۱۰۰ گرم است، این شخص باید ۱۰ قرارداد آتی را خریداری کند که برای اخذ ۱۰ قرارداد آتی زعفران این فرد باید به میزان ۱۰ برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی، وجه نقد به حساب عملیاتی واریز کند. با فرض این که وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران ۲۰۰ هزار تومان باشد، ‌این فرد باید ۲ میلیون تومان پرداخت کند.

وجه لازم = تعداد قرارداد * وجه تضمین اولیه

۲،۰۰۰،۰۰ = ۱۰ * ۲۰۰،۰۰۰

نسبت اهرمی و فرمول محاسبه آن

نسبت‌های اهرمی یک نوع ابزار مالی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان بدهی‌های به وجود آمده در یک سازمان را نمایش داد. با استفاده از نسبت‌های اهرمی می‌توان گفت که شرکت‌ها تا چه میزان نیازها و خواسته‌های مالی خود را از طریق سایر منابع مالی یا وام‌ و بدهی، تامین می‌کنند. به طور کلی نسبت‌های اهرمی ۴ نوع هستند:

1. نسبت بدهی = مجموع بدهی‌ها تقسیم بر مجموع دارایی‌ها
2. نسبت سرمایه = مجموع دارایی‌ها تقسیم بر مجموع سرمایه
3. نسبت بدهی – سرمایه = مجموع سرمایه تقسیم بر کل بدهی‌ها
4. توان پرداخت بهره = هزینه بهره تقسیم بر سود قبل از بهره و مالیات

سخن آخر

همان‌طور که در بخش مقدماتی مقاله اشاره کردیم، افراد به منظور حفظ ارزش پول می‌توانند در فعالیت‌های مالی مختلفی شرکت کنند و در همین مسیر به سرمایه‌گذاری هم مشغول شوند. فرایند سرمایه‌گذاری در هر بازاری با کسب سود و احتمال ضرر همراه است. البته هر شرایطی سرمایه‌گذاران همیشه به دنبال کسب سود بیشتری در بازارهای سرمایه‌گذاری هستند. در همین راستا در بورس ابزارهای مالی متنوعی وجود دارد که افراد و شرکت‌ها با استفاده از آن‌ها قادر به خلق سود بیشتری برای خود و شرکت‌ها هستند. اهرم مالی یکی از این ابزارهای بسیار پرطرفدار است که افراد حقیقی از آن در روند معاملات و سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده و در صورت خوب بودن شرایط و استراتژی‌های معاملاتی به سودهای کلان و قابل قبولی دست پیدا می‌کنند. شرکت‌ها هم با استفاده از این اهرم‌های مالی به منبع جدید مالی برای فعالیت‌های اقتصادی و پیشبرد اهداف خود دست پیدا می‌کنند.

در نهایت هم باید توجه داشته باشید که استفاده بیش از حد از اهرم مالی در هر فرایند اقتصادی، به معنای بالا بردن میزان ریسک در آن فرایند است. به عنوان مثال سهام شرکت‌های بورسی که برای فعالیت‌های مالی خود از اهرم‌های مالی زیادی استفاده می‌کنند، برای سرمایه‌گذاری گزینه مناسبی نیستند چرا که ممکن است امور مالی این شرکت‌ها به دلیل بدهی‌های سنگین (اهرم بدهی) درگیر چالش‌های زیادی شود.

اهرم (Leverage)

اهرم یا لورج (به انگلیسی Leverage) به معنی استفاده از سرمایه قرضی برای انجام معاملات است. در معاملات اهرمی قدرت خرید یا فروش شما چند برابر می‌شود و می‌توانید با چندین برابر موجودی حسابتان اقدام به معامله کنید. اما به‌طور دقیق‌تر منظور از Leverage چیست و چه نکاتی در رابطه با استفاده از آن وجود دارد؟

شاید با خودتان فکر کنید که استفاده از اهرم چه فرصت خوبیست! اما در حالی که به کمک اهرم می‌توانید سود بالقوه معاملات‌تان را چند برابر حالت عادی کنید، به همان اندازه ضرر معاملات نیز افزایش پیدا می‌کند.

هنگام استفاده از اهرم در معاملات باید کاملاً مراقب باشید چرا که اگر بازار برخلاف پیش بینی شما حرکت کند، ممکن است پوزیشن معاملاتی شما لیکوید (Liquidation) شود یا ضررهای قابل توجهی متحمل شوید.

استفاده از اهرم در معاملات، به خصوص برای افراد تازه کار، می‌تواند بسیار گیج کننده باشد. قبل از استفاده از اهرم اکیداً به شما توصیه می‌کنیم با ماهیت اهرم و نحوه کارکرد آن آشنا شوید. در این مطلب عمدتاً در مورد استفاده از اهرم در بازارهای کریپتوکارنسی صحبت خواهیم کرد، اما بخش بزرگی از اطلاعات ارائه شد در بازارهای دیگر مانند فارکس نیز صدق می‌کند.

Leverage در معاملات چیست؟

اهرم یا لورج ابزاری است که به کمک آن می‌توان از صرافی سرمایه قرض گرفت و با آن اقدام به معامله ارزهای دیجیتال یا سایر دارایی‌های مالی کرد.

به کمک اهرم خرید یا فروش شما چندین برابر می‌شود و می‌توانید با سرمایه‌ای بیشتر از آنچه در حال حاضر در کیف پول‌تان دارید معامله کنید. بسته به صرافی ارز دیجیتالی که در آن معامله می‌کنید، می‌توانید با استفاده از اهرم تا 100 برابر موجودی حسابتان از صرافی وام بگیرید!

مقدار اهرم به صورت یک نسبت نشان داده می‌شود: مثلاً می‌گوییم اهرم 1:5 (5 برابر سرمایه اصلی)، 1:10 (10 برابر)، یا 1:20 (20 برابر). این نسبت نشان می‌دهد که با استفاده از اهرم سرمایه اولیه شما چند برابر شده است.

به عنوان مثال، تصور کنید که 100 دلار در حساب صرافی خود دارید اما می‌خواهید پوزیشنی به ارزش 1000 دلار روی بیت کوین (BTC) باز کنید. با انتخاب اهرم 10 برابری، 100 دلار شما 10 برابر شده و می‌توانید به اندازه 1000 دلار خرید یا فروش کنید!

از اهرم می‌توان برای معامله مشتقات مختلف ارزهای دیجیتال استفاده کرد. انواع رایج معاملات اهرمی شامل معاملات مارجین، توکن‌های اهرمی و قراردادهای آتی یا فیوچرز است.

نحوه انجام معاملات اهرمی

قبل از اینکه بتوانید با استفاده از اهرم اقدام به قرض گرفتن سرمایه و انجام معامله کنید، باید به حساب معاملاتی خود پول واریز کنید.

سرمایه اولیه‌ای که برای معاملات اهرمی در نظر می‌گیرید «وثیقه» (Collateral) نام دارد. میزان وثیقه مورد نیاز برای انجام معامله به اهرمی که استفاده می‌کنید و ارزش کل پوزیشنی که می‌خواهید باز کنید (که مارجین نامیده می‌شود) بستگی دارد.

فرض کنید می‌خواهید با اهرم 10 پوزیشنی به ارزش 1000 دلار روی اتریوم (ETH) باز کنید. مارجین مورد نیاز برای این معامله یک دهم از 1000 دلار خواهد بود، به این معنی که باید 100 دلار به عنوان وثیقه برای وجه قرض گرفته شده در حسابتان داشته باشید.

اگر از اهرم 20 استفاده کنید، مارجین مورد نیاز شما بسیار کمتر خواهد شد (یک بیستم از 1000 دلار، معادل 50 دلار). اما به خاطر داشته باشید که هر چه اهرم بزرگتر باشد، خطر لیکویید شدن (از دست رفتن موجودی حساب) بیشتر خواهد بود.

به غیر از سپرده اولیه مارجین، شما همچنین باید یک آستانه مارجین مشخصی را برای هر معامله اهرمی رعایت کنید. هنگامی که قیمت برخلاف جهت پوزیشن شما حرکت می‌کند و میزان مارجین به آستانه لیکویید نزدیک می‌شود، برای جلوگیری از لیکوید شدن معامله باید پول بیشتری را به حسابتان واریز کنید. این آستانه به «مارجین حفظ معامله» (Maintenance Margin) معروف است.

از اهرم می‌توانید برای باز کردن پوزیشن‌های شورت (Short) و لانگ (Long) استفاده کنید. هنگامی که روی یک دارایی پوزیشن لانگ باز می‌کنید به این معنی است که انتظار دارید قیمت دارایی افزایش یابد. در مقابل، باز کردن پوزیشن شورت به این معنی است که شما معتقدید قیمت دارایی کاهش خواهد یافت.

اگرچه ممکن است معاملات فیوچرز در نگاه اول مانند معاملات اسپات (Spot) معمولی به نظر برسد، اما دو تفاوت اصلی بین این دو بازار وجود دارد:

• اولاً، در بازار فیوچرز می‌توانید با استفاده از اهرم معاملاتی به ارزش چند برابر موجودی واقعی‌تان باز کنید.
• دوماً، در بازار فیوچرز -بر خلاف بازار اسپات که فقط می‌توانید دارایی‌های موجود را بفروشید- اگر پیش بینی کنید قیمت یک دارایی کاهش خواهد یافت، می‌توانید آن دارایی را از صرافی قرض گرفته و بفروشید. با این کار که به آن معامله شورت (Short) گفته می‌شود، از کاهش قیمت دارایی در آینده سود خواهید کرد.

منظور از پوزیشن لانگ با استفاده از Leverage چیست؟

فرض کنید که می‌خواهید با اهرم 10 یک پوزیشن لانگ به ارزش 10000 دلار روی بیت کوین باز کنید. برای انجام این معامله باید 1000 دلار از سرمایه واقعی‌تان را به عنوان وثیقه در کیف پولتان داشته باشید.

اگر قیمت بیت کوین 20 درصد بالا برود، سود معامله شما 2000 دلار (منهای کارمزد صرافی) خواهد بود که بسیار بیشتر از 200 دلاری است که با سرمایه 1000 دلاری واقعی‌تان بدون استفاده از اهرم به دست می‌آوردید.

با این حال، اگر قیمت بیت کوین 20 درصد کاهش پیدا کند، پوزیشن شما وارد ضرر 2000 دلاری می‌شود. از آنجا که سرمایه اولیه (وثیقه) شما فقط 1000 دلار است، افت 20 درصدی قیمت باعث لیکوید شدن حسابتان می‌شود (تمام سرمایه‌تان را از دست می‌دهید). در واقع، حتی اگر قیمت بیت کوین فقط 10 درصد هم کاهش پیدا کند، لیکوید خواهید شد. قیمت دقیق لیکوید شدن به صرافی‌ای که در آن معامله می‌کنید بستگی دارد.

برای جلوگیری از لیکوید شدن باید پول بیشتری را به کیف پولتان اضافه کنید تا میزان وثیقه معامله شما افزایش پیدا کند. در بیشتر موارد، صرافی قبل از لیکوید شدن معامله، یک پیام کال مارجین برای شما ارسال می‌کند (مثلاً، با ارسال یک ایمیل از شما می‌خواهد برای لیکوید نشدن حسابتان را شارژ کنید).

منظور از پوزیشن شورت با استفاده از Leverage چیست؟

حالا تصور کنید که می‌خواهید با اهرم 10 برابری، یک پوزیشن شورت به ارزش 10000 دلار روی بیت کوین باز کنید.

در این صورت از آنجا که خودتان بیت کوین ندارید، آن را از شخص دیگری قرض می‌گیرید و آن را به قیمت فعلی بازار می‌فروشید. وثیقه شما 1000 دلار است، اما از آنجا که با اهرم 10 برابری معامله می‌کنید، می‌توانید به اندازه 10000 دلار بیت کوین بفروشید.

با فرض اینکه قیمت فعلی بیت کوین 40000 دلار است، شما با اعتبار قرضی‌تان می‌توانید 0.25 بیت کوین قرض کرده و آن را بفروشید. اگر قیمت بیت کوین 20 درصد کاهش پیدا کند (به 32000 دلار برسد)، می‌توانید 0.25 بیت کوین را با قیمت کمتر (با پرداخت 8000 دلار) بخرید و آن را به صرافی پس دهید. در این صورت از اختلاف قیمت فروش و خرید بیت کوین 2000 دلار (منهای کارمزد صرافی) سود دریافت خواهید کرد.

با این حال، اگر قیمت بیت کوین 20 درصد افزایش پیدا کند و به 48000 دلار برسد، برای خرید 0.25 بیت کوینی که قرض گرفته‌اید باید 2000 دلار بیشتر پرداخت کنید. در این صورت پوزیشن شما لیکوید می‌شود چون موجودی حسابتان فقط 1000 دلار است. در این شرایط هم برای جلوگیری از لیکوید شدن، باید قبل از رسیدن قیمت بازار به قیمت لیکوید شدن پول بیشتری را به کیف پولتان انتقال دهید.

دلیل استفاده از Leverage در معاملات چیست؟

همان‌طور که گفتیم، معامله‌گران از اهرم یا لورج برای افزایش اندازه پوزیشن‌های معاملاتی و کسب سود چند برابری استفاده می‌کنند. اما دلیل استفاده از Leverage چیست؟

یکی دیگر از دلایل استفاده معامله‌گران از اهرم، افزایش نقدینگی سرمایه است. به عنوان مثال، معامله‌گران به جای باز کردن یک پوزیشن با اهرم 2 برابری، می‌توانند همان پوزیشن را با اهرم 4 برابری و با درگیر کردن وثیقه کمتر باز کنند.

آن‌ها با این کار می‌توانند بخش دیگر پول خود را در موقعیت‌های دیگری از جمله باز کردن معامله روی یک دارایی دیگر، سهام‌گذاری یا استیکینگ (staking)، تأمین نقدینگی برای صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، سرمایه‌گذاری در NFT و غیره سرمایه‌گذاری کنند.

نحوه مدیریت ریسک در معاملات اهرمی

اگرچه با استفاده از اهرم در معاملات به سرمایه اولیه کمتری نیاز است، اما اهرم احتمال لیکوید شدن حساب را به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش می‌دهد. اگر از اهرم‌های بزرگ استفاده کنید، حتی یک درصد حرکت قیمت در خلاف جهت پوزیشن شما می‌تواند منجر به ضررهای بزرگ شود.

هر چه اندازه اهرم بیشتر باشد، تحمل نوسان‌های قیمتی شما کمتر خواهد بود. با استفاده از اهرم کمتر حاشیه خطای بیشتری در معاملات خواهید داشت. به همین دلیل است که صرافی‌های بزرگ ارزهای دیجیتال از جمله صرافی بایننس حداکثر اهرم در دسترس را برای کاربران جدید محدود کرده‌اند.

با دنبال کردن استراتژی‌های مدیریت ریسک مانند تعیین حد ضرر و حد سود می‌توانید ریسک معاملات خود را به حداقل برسانید. به کمک تعیین حد ضرر می‌توانید به صرافی دستور دهید پوزیشن معاملاتی شما را با رسیدن بازار به یک قیمت مشخص به صورت خودکار ببندد؛ این قابلیت زمانی که بازار در جهت خلاف پوزیشن شما حرکت می‌کند بسیار مفید است.

با تعیین حد ضرر می‌توانید به راحتی جلوی ضررهای ناخوشایند را بگیرید. در مقابل سفارش حد ضرر، سفارش حد سود را داریم که به معنای بسته شدن خودکار اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها پوزیشن معاملاتی پس از رسیدن سود معامله به یک حد مشخص است. به کمک سفارش حد سود می‌توانید قبل از تغییر جهت قیمت، بخشی از سود معامله را ذخیره کنید.

با خواندن این مقاله تا به اینجا باید به خوبی دریافته باشید که اهرم در معاملات مانند یک شمشیر دو لبه است که می‌تواند سود و زیان شما را به طور تصاعدی چند برابر کند. استفاده از اهرم با ریسک بسیار زیاد، به ویژه در بازار پر نوسان ارزهای دیجیتال، همراه است.

ما در بورسینس به شما توصیه می‌کنیم تا با درک خطرات اهرم، رفتار مسئولانه‌تری در هنگام انجام معاملات داشته باشید. در واقع باید از خود بپرسید دلیل استفاده از Leverage در معامله چیست و همچنین در مورد نحوه استفاده صحیح از اهرم و تهیه استراتژی‌های معاملاتی به خوبی تحقیق کنید.

در پایان، نباید از اهمیت مسائل روانشناختی در انجام معاملات غافل شوید. یکی از بزرگترین عوامل دخیل در انتخاب اهرم‌های بزرگ طمع کسب سود بیشتر است که باید بر آن غلبه کنید.

سخن پایانی

Leverage چیست؟ اهرم یا لورج در بازارهای مالی به معنای دریافت اعتبار از صرافی به صورت قرضی برای انجام معاملات است. به کمک اهرم می‌توانید با سرمایه اولیه کمتر اقدام به انجام معاملات بزرگ کرده و پتانسیل سود معاملات را افزایش دهید. از اهرم می‌توان در بسیاری از بازارهای جهانی مانند ارزهای دیجیتال و فارکس استفاده کرد.

با این حال، استفاده از اهرم -به ویژه اهرم‌های بسیار بزرگ مانند 50 یا 100 برابری- همراه با نوسان‌های قیمت می‌تواند به راحتی باعث لیکوید شدن (از دست رفتن تمام سرمایه) معامله‌گران شود. توصیه نهایی ما به شما این است که همیشه با احتیاط معامله کنید و قبل از استفاده از اهرم ریسک معاملات را ارزیابی کنید. مهم‌تر از همه اینکه هرگز نباید با پولی معامله کنید که نگران از دست رفتن آن هستید، به خصوص در هنگام استفاده از اهرم.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

چرا دور دوم اوراق اختیار معامله بدون خریدار ماند؟

معاملات اختیار سهام (option) پس از مدت‌ها انتظار به‌طور رسمی از اواخر پاییز سال گذشته در بورس تهران راه‌اندازی شد. اقدامی که به اعتقاد کارشناسان گام مهمی به سوی استانداردهای بین‌المللی بود.

به گزارش TSEpress به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد بازار سهام کشور مانند سایر بازارهای بزرگ اقتصادی، نیازمند ایجاد شرایط جدید معاملاتی از طریق توسعه ابزارهای مالی است و با توجه به اینکه قرارداد آپشن یا همان اختیار معامله از بهترین ابزارها برای پوشش و انتقال ریسک و نیز راهکار مناسبی در راستای کشف قیمت محسوب می‌شود، راه‌اندازی این ابزار پس از گذشت چند سال از عمر بازار سرمایه را، باید به فال نیک گرفت. با این حال هر چند این ابزار مالی جدید به‌عنوان یکی از اجزای پازل توسعه بازار سرمایه مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته، اما هنوز کاستی‌ها و نواقص زیادی برای رسیدن به جایگاه مطلوب خود دارد. بازار سرمایه ایران از عمق کم و محدودیت‌هایی برخوردار است که ابزارهایی مانند آپشن و معاملات آتی با پوشش ریسک و مدیریت حرفه‌ای پرتفوی‌ها به عمیق شدن آن کمک بسیاری می‌کند. اما این مهم در صورتی محقق خواهد شد که با اصول اجرایی، هدفمند و صحیح راه‌اندازی و با تکمیل کلیه این فرآیند، اقدام به ورود آن شود. نه مانند شرایط کنونی که در یک اقدام عجولانه و بدون درنظر گرفتن و ایجاد ساختارهای لازم، استفاده از این ابزار مفید را دچار فرصت‌سوزی کنیم. امری که در ورود و عدم استقبال سرمایه‌گذاران در ورود به اوراق اختیار معاملاتی که تا‌کنون منتشر شده، قابل مشاهده است. روز گذشته اختیار معامله خرید و فروش با سررسید مهرماه ۹۶ روی سهام سه شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان، مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران و پالایش نفت اصفهان منتشر شد و متاسفانه هیچ خرید و فروشی برای آپشن‌های مزبور به ثبت نرسید. از این مهم‌تر مشاهده یکی دو تقاضای ثبت شده با قیمتی به میزان ۱/ ۰ قیمت عرضه شده بود. این اختلاف شدید قیمتی نشانگر نبود استقبال از اختیار معاملات بود. در آپشن‌های عرضه شده در دوره‌های قبلی نیز چنین رفتار مشابهی قابل رصد بود. برای بررسی جزئیات بیشتر در راستای استقبال اندک از این ابزار مالی جدید و بیان دیدگاه‌ها درخصوص عوامل موثر بر این امر به گفت‌وگو با کارشناسان بازار سهام پرداختیم؛ طبق نظرات این مدیران نبود سازوکارهای مناسب، نبود نرم‌افزارهای مخصوص و فقدان آموزش در مورد عملکرد این ابزار، از مهم‌ترین‌ عوامل عدم موفقیت این ابزار‌ها بوده است. این سه عامل از جمله مهم‌ترین انحرافات استفاده از این ابزار در بازار سهام است. در این راستا پیشنهادهایی از قبیل ایجاد آپشن شاخص، ورود بازارگردان‌ها، الزام برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در خرید اختیار معامله درخصوص بهبود بازار این ابزار جدید مطرح شد. در ادامه به بررسی ضعف‌های استفاده از این ابزار و پیشنهادهایی در این باره از منظر دو کارشناس بازار سهام می‌پردازیم. بهبود سازوکارها در اولویت است مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران با بیان اینکه می‌توان از برخی ابزارهای مشتقه به‌صورت ترکیبی به منظور تامین مالی و پوشش ریسک استفاده کرد، گفت: معاملات اختیار سهام یکی از ابزارهایی است که می‌تواند از بعد نقد‌شوندگی و تامین مالی به ذی نفعان بازار سرمایه کمک کند. رضا کیانی در ادامه افزود: با توجه به اهمیت بالای این ابزار برای توسعه بازار سرمایه، شاهد عدم استقبال برای این ابزار هستیم. وی در ادامه به اظهار دلایل این ناکامی پرداخت و گفت: مشخصات کنونی قراردادها، نحوه عملیات از قبیل محاسبه مارجین و اهرم، نبود نرم‌افزار معاملاتی مخصوص و فقدان آموزش مناسب از جمله مهم‌ترین‌ دلایل این موضوع است. کیانی در ادامه توضیح داد: در حال حاضر به دلیل نبود نرم‌افزار مخصوص برای استفاده در معاملات آپشن، محاسبه دقیق مارجین امکان‌پذیر نیست و این مولفه به‌صورت غیرحرفه‌ای و بسیار بالا محاسبه می‌شود و به این ترتیب اهرم به کارگیری در آپشن مورد نظر کاهش خواهد یافت. مارجین (‌MARGIN) وجه تضمین اولیه وجهی است که به‌عنوان ضمانت در انجام تعهدات از طرفین قرارداد دریافت و در حساب کارگزاری مسدود می‌شود. اهرم (Levrage) نیز یکی از گزینه‌های مهمی است که به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که با مقدار کمی پول بتوانند معاملات بزرگ‌تر را انجام دهند. به‌طور مثال وقتی اهرم شما یک به ۱۰ است، شما می‌توانید معامله‌ای که به ۱۰۰ تومان پول احتیاج دارد را با یک تومان انجام دهید. به گفته کیانی، به هر میزان که اهرم مورد نظر بیشتر باشد، جذابیت معامله افزایش یافته و سرمایه‌گذاران اشتیاق بیشتری برای سرمایه‌گذاری و ورود به بازار آپشن نشان می‌دهند. نیاز جدی به نرم‌افزار‌های مخصوص وی ادامه داد: متاسفانه به دلیل نبود زیرساخت‌های دقیق و به خصوص نرم‌افزار مناسب، محاسبه مارجین و تضامین لازم وجود ندارد. در واقع آپشن به کار گرفته‌شده در در بازار سهام ایران مطابق با رویکردهای جهانی نیست و با مقیاس‌های بین‌المللی فاصله زیادی داریم. کیانی در ادامه افزود: درخواست برای خرید نرم‌افزار مرتبط با این موضوع داده شده تا به این ترتیب نه تنها موارد مطرح‌شده مرتفع شود. بلکه خریداری ابزارهای مشتقه نیز با سهولت بیشتری انجام شود. به گفته وی این نرم‌افزار هنوز تهیه نشده است. آپشن شاخص، رویکردی مناسب‌تر مدیر تحقیق و توسعه شرکت بورس تهران در ادامه به تجربه دنیا و استفاده از آپشن روی شاخص اشاره کرد و گفت: اصولا در دنیا حجم معاملات آپشن شاخص بسیار اهرم و محاسبه آن در اختیار معامله ها بالاتر از حجم معاملات آپشن سهام است و بسیاری از بورس‌های مطرح دنیا، معاملات خود را با آپشن شاخص آغاز کرده و این موضوع را به سهام نیز گسترش داده‌اند. کیانی ادامه داد: بورس تهران نیز از سال ۹۳ شاهد اعطای مجوز کمیته فقهی برای تاسیس و راه‌اندازی معاملات اختیار سهام بود. زیرساخت‌های مناسب با همکاری ارکان بازار سرمایه آماده و نخستین معاملات آپشن نیز از پاییز سال گذشته آغاز شد. وی در ادامه با اظهار این مطلب که‌ بهتر است این معاملات به جای سهام روی شاخص یا سبد سهام صورت می‌گرفت، گفت: کمیته فقهی مجوزی تحت‌عنوان تشکیل آپشن سبد سهام را اعطا کرد. اما طبق تصمیمات، این معاملات روی سهام آغاز شد. وی در ادامه تصریح کرد: شاید اگر آپشن را با شاخص یا سبد سهام آغاز کرده بودیم، شانس موفقیت بیشتری داشتیم و استقبال بالاتری از آن صورت می‌گرفت. کیانی در ادامه توضیح داد: چون در استفاده از ابزار مبتنی بر شاخص دیگر توقف نماد و قفل شدن نقدینگی وجود ندارد، می‌توان نقدشوندگی همیشگی را برای آن متصور شد. وی ادامه داد: با استفاده از این ابزار‌ها یکی از نگرانی‌ها و ابهامات سرمایه‌گذاران از توقف طولانی مدت نماد و عدم امکان معامله، مرتفع شده و معامله‌گران هر زمان که اراده کنند به دارایی خود می‌رسند. فقدان آموزش مناسب به گفته کیانی، آغاز به کار ابزارهای مالی جدید بسیار مهم است؛ اینکه چه زمانی و با چه استراتژای این ابزار را شروع کنیم؟ شانس موفقیت کدام روش بالاتر است یا دیگر ابهامات در این زمینه می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت یا شکست در ورود ابزار جدید به بازار سرمایه باشد. وی ادامه داد: هر چند مشکل نرم‌افزاری موجود بسیار زیاد است، اما نبود آموزش صحیح نیز یکی دیگر از عوامل عدم استقبال از آپشن بوده است. متاسفانه آموزش و فرهنگ‌سازی مناسبی در این زمینه صورت نگرفته و شاید بتوان ناآگاهی ازساز و کار این معاملات را یکی دیگر از مهم‌ترین‌ دلایل حجم پایین استقبال دانست. عوامل ۵ گانه در این میان کورش شمس، از مدیران فعال بازار سهام با اشاره به این مطلب که راه‌اندازی بازار آپشن گامی مهم در توسعه بازار سرمایه است، گفت: آپشن زمانی با استقبال فعالان بازار روبه‌رو می‌شود که دایره مخاطبان بالایی داشته باشد. بنابراین یکی از مهم‌ترین دلایل در ناکامی و عدم استقبال از این ابزار جدید را می‌توان در عدم شناخت، نبود تبلیغات مناسب و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای فعالان بازار یافت. وی ادامه داد: یکی از وظایف مهم بازار در درجه نخست، اطلاع‌رسانی مناسب درباره این ابزار به فعالان بورس و در مرحله بعدی تشویق سرمایه‌گذاران و متصدیان صنایع مختلف به استفاده از این ابزار است. شمس با اظهار این مطلب که برای رونق ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه، باید فرهنگ‌سازی مناسب بین فعالان بازار صورت گیرد تا آنها با ابزار‌ها و کاربردهای آن آشنا شوند، گفت: در تمامی بازارهای مالی دنیا، معاملات آپشن پیش‌زمینه راه‌اندازی معاملات سهام است. اما در بازار سهام ایران بدون درنظرگرفتن ساختارهای مناسب، شاهد ورود آپشن به بازار بودیم.وی در ادامه چند عامل مهم را در روند ناکارآمد بودن اوراق اختیار معامله تاثیرگذار دانست و گفت: عدم برگزاری دوره‌های آموزشی مناسب، نبود زیرساخت‌های فناوری عملیاتی به حد کافی، مشکلات موجود در بحث‌های مارجین، نبود آپشن در نمادهای شاخص‌ساز و با نقدشوندگی بالا و فقدان بازارگردان از مهم‌ترین دلایل این امربوده است. نبود بازارگردان شمس در ادامه با اشاره به بحث بازارگردان، افزود: نیاز به بازارگردان نه تنها در بازار نقد ما احساس می‌شود، بلکه نبود آن در آپشن نیز یکی از معضلات بزرگ است. وی ادامه داد: در این راستا می‌توان با الزام کمی برای نهادهای مالی، آنها را در نقش بازارگردان فعال کرد. به‌طور مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت با توجه به الزام سازمان بورس، ملزم به اختصاص بخشی از دارایی خود به سهام دارند. ‌می‌توان این صندوق‌ها را مکلف به خرید حتی یک درصد از دارایی خود و چینش پرتفوی به آپشن کرد.شمس در ادامه تاکید کرد: این امر نه تنها به رونق بازار آپشن کمک بالایی خواهد کرد، بلکه خود به‌عنوان یک بازارگردان وارد عمل شده و این نقش را نیز پررنگ‌تر می‌کند. اختیار معامله را بیشتر بشناسیم اختیار معامله، قراردادی با اهمیت و دارای جایگاهی ویژه در بازارهای بین‌المللی است. اما برای اینکه این قرارداد بتواند تحولی در بازار سرمایه ایجاد کند، باید مجموعه‌ای از فاکتورها و پیش نیازها رعایت شود؛ در گام نخست، باید قرارداد آپشن را در راستای کارکرد اصلی‌اش یعنی پوشش ریسک به کار گرفت تا ناظر تحولی مثبت در بازار سرمایه باشیم. در این میان، یکی از وظایف مهم بازار در درجه نخست، اطلاع‌رسانی مناسب درخصوص این ابزار به فعالان بورس و در مرحله بعدی تشویق سرمایه‌گذاران و متصدیان صنایع مختلف به استفاده از این ابزار است. در واقع برای رونق ابزارهای مالی جدید در بازار سرمایه، باید فرهنگ‌سازی مناسب بین فعالان بازار صورت گیرد تا آنها با ابزارها و کاربردهای آن آشنا شوند. امکان کاهش میزان ریسک سرمایه‌گذاری در سهام، افزایش میزان تحلیل بازار و برآورد انتظارات بازار از آینده سهام از جمله مزایای راه‌اندازی آپشن است. ایجاد فضای معاملاتی برای کسب سود بیشتر نیز از جمله دیگر اهداف این ابزار است؛ به‌طوری‌که با فراهم آوردن فضایی برای عده‌ای که قصد کسب سودهای بیش از حد معمول دارند و می‌تواند با استفاده صحیح از ابزار مزبور، ریسک نوسانات بالا را کاهش دهند. علاوه بر این نگاه تحلیلی به آینده و همچنین انتظار برای حرکت سهام در دوره میان مدت را می‌توان از دیگر منفعت‌های آپشن برشمرد.