بازارساز (Market Maker) چیست؟

“فعالیتی است که با هدف کسب سود انجام می‌شود و برای رسیدن به این هدف، دارایی‌های مالی (اوراق بهادار) مورد معامله (خرید و فروش) قرار می‌گیرند. به این ترتیب، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی‌ها کاسته شده و معاملات تسهیل می‌شوند.”

منظور از معاملات فارکس چیست؟

بازار فارکس شناخته شده‌ترین بازار سرمایه در سطح بین‌الملل است که همه ما بارها نام آن را شنیده‌ایم اما شناخت ما از این بازار چقدر است؟ آیا می‌دانیم منظور از معاملات فارکس چیست؟ در این معاملات چه چیزی تبادل می‌شود؟ و اصلا چرا بازار فارکس تا این حد شناخته شده و محبوب است؟

در ادامه این مقاله به صورت کامل با مفهوم فارکس، چگونگی انجام معامله در آن، مزایا و معایب این بازار آشنا خواهید شد.

فارکس چیست؟

کارگزاران فارکس

مفهوم کلی کارگزاری در همه بازارها تقریبا مشترک است اما قوانین، نحوه نظارت، میزان کارمزد و… کارگزاری‌ها می‌تواند با هم متفاوت باشد. کارگزاران فارکس به دو دسته کلی «کارگزاران بازار اصلی» و «کارگزاران بازارساز» تقسیم می‌شوند. در ادامه زیرمجموعه‌های این دو دسته را بررسی می‌کنیم.

کارگزاران بازار اصلی (No Dealing Desk)

کارگزاران بازار اصلی به صورت آنلاین به هسته معاملات متصل هستند و می‌توانند در لحظه بهترین شرایط معاملاتی را برای طرفین فراهم کنند. کارگزاران بازار اصلی فارکس بر اساس «شرایطی معاملاتی که فراهم می‌کنند» به دو گروه تقسیم می‌شوند:

کارگزاران بازارساز (Market Maker)

این کارگزاران صرفا برای خدمات‌دهی به معامله‌گران کشورهای تحریم که نمی‌توانند به هسته مرکزی فارکس متصل شوند، ایجاد شده‌اند.کارگزاران بازارساز بر اساس قیمت‌های حاشیه بازار، برای جفت ارزی مورد معامله قیمت تعیین می‌کنند و کارمزد آن‌ها معمولا ثابت و از پیش تعیین شده است.

جفت ارزی

در پاراگراف‌های قبلی چندین مرتبه از عبارت «جفت ارزی» استفاده شد، اما جفت ارزی چیست؟ به دو ارز مورد معامله در بازار فارکس جفت ارزی می‌گوییم. جفت‌های ارزی بر اساس میزان اعتبارشان به سه دسته «ماژور»، «مینور» و «اگزوتیک» تقسیم می‌شوند. در ادامه هر سه مورد را بررسی می‌کنیم.

جفت ارزی اصلی یا ماژور (Majors)

ارز اصلی در معاملات فارکس «دلار آمریکا» است. بنابراین در معاملات جفت ارزی ماژور، ارز یک طرف معامله حتما باید دلار آمریکا باشد. همچنین ارز طرف مقابل هم یکی از ارزهای معتبر مانند یورو یا پوند است. معامله‌گران و کارگزاران برای انجام معاملات جفت ارزی ماژور از نام‌های مستعار آن‌ها مثل: Cable برای دلار آمریکا و پوند انگلیس، Fiber برای دلار آمریکا و یورو، Gopher برای دلار آمریکا و ین ژاپن استفاده می‌کنند.

جفت ارزی فرعی یا مینور (Minors)

جفت ارزی که در آن، هر دو ارز معتبر و شناخته شده باشند، اما ارز هیچ یک از طرفین دلار آمریکا نباشد مینور می‌گویند. معاملات جفت ارزی مینور اصطلاحا کراس هم خوانده می‌شوند. از نمونه جفت‌های ارزی مینور می‌توان یورو – پند انگلیس، یورو – ین ژاپن، پوند انگلیس – دلار کانادا را نام برد.

جفت ارزی ناشناس یا اگزوتیک (Exotic)

زمانی که فردی بخواهد یک ارز کم‌اعتبار را با ارز شناخته شده معامله کند، به آن جفت ارزی اگزوتیک می‌گویند. مثلا معامله لیر ترکیه با یورو، از نوع اگزوتیک است. این معاملات در بازار فارکس چندان پرطرفدار نیستند.

دقت کنید که در معاملات فارکس، ارزش ارز اهمیت بالایی دارد. چرا که بالا رفتن ارزش ارز یک طرف، می‌تواند باعث کم شدن ارزش ارز طرف مقابل شود. به همین دلیل جفت‌های ارزی با توجه به میزان اعتبار و ارزش دسته‌بندی می‌شوند.

نظارت بر بازار فارکس

معاملات بازار فارکس بر اساس میزان عرضه و تقاضا انجام می‌شوند. در بازار فارکس دامنه نوسان تعیین نمی‌شود و خرید و فروش می‌تواند با اختلاف قیمت زیادی صورت بگیرد و اتفاقا بهره بردن از همین نوسان قیمت، یکی از راه‌های کسب درآمد در فارکس است. بنابراین نهادی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه بازار فارکس وجود ندارد.

نظارت بر بازار فارکس از طریق نظارت بر کارگزاران آن انجام می‌شود. به عبارت دیگر اگر افراد حقیقی یا حقوقی در معامله خود تخلفی انجام دهند، نهاد نظارتی ناظر بر کارگزار واسط معامله، آن را پیگیری می‌کند. این نهاد نظارتی اصطلاحا رگولاتور نامیده می‌شوند.

داشتن رگولیشن از طرف یک کارگزار، به معنای معتبر بودن آن و تضمین‌کننده وجود ناظر بر عملکرد کارگزار است. پس معامله‌گران می‌توانند زمان انجام معامله، از کارگزاران دارای رگولیشن استفاده کنند و امنیت معامله خود را افزایش دهند. البته رگولاتورها دارای درجه‌بندی هستند. همچنین هر رگولاتور زیر نظر دستگاه اقتصادی کشور مبدا خود فعالیت می‌کند و می‌تواند بر معاملات مربوط به کارگزاران همان کشور نظارت داشته باشد.

معروف‌ترین رگولاتورها NFA آمریکا، FCA انگلستان، BAFIN آلمان، ASIC استرالیا و mifid اتحادیه اروپا هستند.

مزایا و معایب فارکس

وقتی صحبت از مزایا و معایب در بازارهای سرمایه‌گذاری می‌کنیم، صرفا منظورمان یک مورد خوب یا بد نیست. مثلا یک بازار پرریسک و پر سود، از نظر فردی که ریسک‌پذیری کمی دارد، گزینه مناسب سرمایه‌گذاری نیست، اما برای فردی با درجه ریسک‌پذیری بالا، همین بازار، انتخاب خوبی به حساب می‌آید. برای بررسی مزایا و معایب فارکس هم باید ویژگی‌های آن را بررسی کنیم. بنابراین در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌شود.

• یکی از ویژگی‌های اصلی فارکس که می‌توان به عنوان مزیت به حساب آورد، 24 ساعته بودن آن است. از آنجایی که معاملات فارکس بین‌المللی هستند و کارگزاران و سیستم‌های بانکی جهانی با یکدیگر به تبادل ارز می‌پردازند، معامله در این بازار از یکشنبه تا جمعه هر هفته به صورت 24 ساعته جریان دارد.
• در بازار فارکس میلیون‌ها معامله‌گر در لحظه به تبادل ارز می‌پردازند و این به معنای بالا بودن نقدینگی در معاملات فارکس است.
• فارکس یک بازار غیر متمرکز است و قیمت‌گذاری در آن بر اساس میزان عرضه و تقاضا انجام می‌شود. از طرف دیگر ریسک‌های سیستماتیک در بازار فارکس پررنگ‌تر از دیگر بازارها هستند. این دو ویژگی باعث بالا رفتن ریسک معاملات می‌شود. به عبارتی معامله‌گر علاوه توانایی تحلیل بازار و پیش‌بینی قیمت، باید از اخبار جهانی و وضعیت کشورهای مختلف باخبر باشد تا بتواند کاهش یا افزایش ارزش ارز مورد نظر را تخمین بزند.
• معامله‌گران پس از مدتی می‌توانند از خدمات اعتباری کارگزاران فارکس استفاده کنند. منظور از خدمات اعتباری، وامی است که کارگزاران فارکس در اختیار معامله‌گران میگذارند. گاهی کارگزاران حتی تا 100 برابر موجودی معامله‌گر را در اختیار او می‌گذارند. البته این رقم بیشتر بازارساز (Market Maker) چیست؟ مخصوص معامله‌گران قَدَر است.
• فارکس برای تازه‌واردان بازار سرمایه، یکی از پرریسک‌ترین گزینه‌‌ها است. بنابراین برای این افراد بهره بردن از ویژگی دمو انتخاب خوبی است. البته این ویژگی در سامانه معاملاتی کارگزاران فراهم می‌شود. در واقع کارگزار یک حساب دمو برای معامله‌گر ایجاد می‌کند. فرد بدون استفاده از سرمایه واقعی وارد بازار فارکس می‌‌شود و با اطلاعات جاری بازار، به صورت مجازی معامله می‌کنند. سپس معامله‌گر می‌تواند متوجه شود که اگر این معامله را واقعا انجام داده بود چقدر سود و زیان می‌برد.
• کارمزد معاملات فارکس بر اساس جفت ارزی معامله‌گران تعیین می‌شود و هر چه ریسک معامله بیشتر باشد، کارمزد آن بالاتر خواهد بود. اما در حالت کلی کارمزد معاملات فارکس از بازارهای سرمایه دیگر مانند بورس کمتر است.

فارکس در ایران

فارکس در ایران از طرف روحانیون و مراجع تقلید ربوی دانسته می‌شود. به همین دلیل مراجع قضایی، شرکت در معاملات فارکس را در کشور ایران غیر قانونی اعلام کرده‌اند. در واقع در بازار فارکس چندین مورد از نظر مسائل شرعی تایید نمی‌شود. اول اینکه تغییر قیمت بدون دامنه نوسان و تنها بر مبنای عرضه و تقاضا است. اگر سودی که فرد کسب می‌کند از حد خاصی بیشتر باشد، در حلال بودن آن شبه وجود دارد.

معمولا افراد با سرمایه اندک وارد بازار فارکس می‌شوند و با اعتباری که از کارگزاران دریافت می‌کنند، می‌توانند معاملات پرحجم و سودده داشته باشند. اگرچه کارگزاری‌ها شرایط مختلفی برای اعطا و بازپرداخت وام دارند، اما از آنجایی که در هر شرایطی در درصدی از سود معامله شریک می‌شوند، ربوی به حساب می‌آیند.

در نهایت به جز مسائل شرعی، خروج ارز از کشور را می‌توان دلیل دیگر مخالفت دولت برای انجام معاملات فارکس در ایران دانست.

سخن آخر

اگرچه پس از مطالعه این مقاله متوجه می‌شویم که منظور از معاملات فارکس چیست اما برای فعالیت در این بازار، موضوع اصلی میزان دانش مالی و تسط بر روش‌های تحلیلی است. معاملات فارکس می‌توانند سود کلان و زیان جبران‌ناپذیر را برای معامله‌گر در پی داشته باشند و این موضوع کاملا بستگی به توانایی مدیریت و مهارت‌های معامله‌گری سرمایه‌گذار دارد. دقت داشته باشید که سرمایه‌گذاری در فارکس به معنای سرمایه‌گذاری در واحدهای پولی مختلف است و شما برای انجام این این سرمایه‌گذاری، باید بر مسائل اقتصاد کلان کشورها آگاهی داشته باشید.

نقش بازارگردان در بورس چیست

سامانه‌های بازارگردانی خودکار، میتواند به توسعه بازار و عملیات بازارگردانی که در اخر منجر به افزایش نقدشوندگی سهم‌ها می‌شود، کمک بزرگی کند.

به گزارش بورس‌نیوز ، مجید عبدالحمیدی معاونت توسعه بازار شرکت آیکو تحلیل با اشاره به نقش بازارگردان در بازار سرمایه گفت: یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های معاملات الگوریتمی، بازارگردانی الگوریتمی یا خودکار است. مارکت مِیکر یک “فعال بازار” یا عضوی از شرکتی است که اوراق بهادار را در قیمت مشخص‌شده در سیستم معامله‌گری خریدوفروش می‌کند. باوجودی که معنای لغوی Market Maker معادل “بازارساز” است، این اصطلاح در بورس تهران با نام “بازار گردان” نامیده می‌شود.

وی ادامه داد: بازارگردان برای انجام فعالیت‌های خود در بازار سرمایه به مواردی نیاز دارد که پول و دارایی دو نیاز اصلی به شمار می‌آید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به‌صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند. "بازارگردانی" فعالیتی حرفه‌ای است و بازارگردان‌ها باید تخصص و دانش کافی در اختیار داشته باشند تا به‌وسیله آن بتوانند به‌درستی عمل کنند.

عبدالحمیدی افزود: بازارگردان نقش‌های زیادی در بازار سرمایه ایفا می‌کند که "افزایش قدرت نقد شوندگی" یکی از مهم‌ترین آن‌هاست و به‌این‌ترتیب بازارگردان باید مطمئن شود که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار موردنظر در بازار وجود دارد. از سوی دیگر، باید شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی نیز فراهم شود. به این معنا که سیستم نرم‌افزاری تصمیم می‌گیرد بر اساس تعهدات در روز چه تعداد از این ابزار را در چه قیمتی خریداری کند و چه مقدار از آن‌ها را در چه قیمتی به فروش برساند.

این کارشناس بازارسرمایه تصریح کرد: در این شیوه معامله‌گر حذف می‌شود و فقط مدیر بازارگردانی استراتژی‌های معاملاتی خود را به سیستم رایانه می‌دهد. با توجه به دستورالعمل بازارگردانی اوراق بهادر، بازارگردان موظف است به‌طور دائمی مظنّه‌های خریدوفروش سهام خود را در قالب سفارش انباشته در دامنه مظنه مشخص و محدود وارد سامانه معاملاتی کند و در زمان کمی بعد از انجام معامله و کم شدن مقداری از حجم سفارش انباشته، سفارش‌های جدید با حداقل حجم تعیین‌شده را وارد سامانه کند. بازارگردان باید روزانه طبق قوانین سازمان، تعدادی سهام تعیین‌شده را خریداری کند که البته قوانین دقیق در قالب دستورالعمل بازارگردانی از طرف سازمان در هنگام بازارگردانی ارائه خواهد شد.

عبدالحمیدی در ادامه با اشاره به نقش ذاتی بازارگردان، اظهار کرد: بازارگردان، در زمان ریزش بازار، با منابع مالی که در اختیار دارد یا اعتباری که گرفته است، برای کنترل صف‌های فروش، سهام خریداری می‌کند. طبیعی است که برای تأمین وجه نقد خود مجبور به فروش هم هست و ازاین‌رو در بازار مثبت، سهام خود را عرضه می‌کند تا دوباره بتواند با منابع مالی، از بازار حمایت کند. در این حالت، از نوسان گیری بازارگردان یاد می‌شود که کاملاً امری طبیعی است. سرعت عمل بازارگردان در تشخیص جهت بازار و تعیین مظنه‌های خریدوفروش یکی از ویژگی‌هایی بازارگردان به شمار می‌آید.

این کارشناس بازار سرمایه در مورد عملکرد الگوریتم‌ها در بازارگردانی بیان کرد: الگوریتم‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌تواند عملیات بازارگردانی را به‌صورت ماشینی و به بهترین نحو ممکن انجام دهد. سامانه‌های بازارگردانی خودکار، می‌تواند به توسعه بازار و عملیات بازارگردانی که در آخر منجر به افزایش نقد شوندگی سهم‌ها می‌شود، کمک بزرگی کند.

وی در خاتمه گفت: امیدوارم برای کنترل هر چه‌بهتر این فرآیند، ترتیبی اتخاذ شود که در سریع‌ترین حالت ممکن شرکت‌ها و صندوق‌های بازارگردانی برای بازارگردانی سهام خود از این سامانه‌ها که مجوز فعالیت خود را از بورس و فرابورس دریافت کرده‌اند، استفاده کنند تا علاوه بر بالا رفتن سرعت عمل در تصمیم‌گیری‌ها، دیگر دلیلی برای عدم ایفای تعهدات روزانه خود نداشته باشند.

بازارگردان کیست و بازارگردانی چیست؟

بازارگردان (Market Maker) و یا بازارساز، به افراد و یا شرکت‌هایی می‌گویند که با در اختیار داشتن بخشی از اوراق بهادار یک شرکت و استفاده از این اوراق، کنترل‌کننده عرضه و تقاضای بازار هستند. در واقع بازارسازها، افراد و یا شرکت‌هایی هستند که اوراق بهادار و کالاهای اقتصادی را با هدف کسب سود خریداری می‌نمایند.

به واسطه فعالیت بازارسازان، از تشکیل صفوف خرید و فروش جلوگیری می‌شود و نقدشوندگی در بازار سهام کنترل می‌گردد و به این ترتیب، مانع از شکل‌گیری نوسانات شدید در قیمت هر سهم خواهند شد.

تماس و واتس آپ اکسپرت سفارشی: ۰۷۷۳۳۴۳۳۲۱۱ – ۰۹۹۲۹۱۶۹۳۰۷

فرض کنید، شرایط در اقتصاد به گونه‌ای پیش رود که شاهد تشکیل صف‌های فروش طولانی و کاهش شدید قیمت هر سهم باشیم؛ در این شرایط بازارساز وارد عمل می‌شود و اقدام به خرید سهام‌هایی که برای فروش ثبت شده‌اند، می‌کنند و به این صورت، مانع از کاهش شدید قیمت‌ها می‌شوند.

وظیفه بازارسازان در شرایطی که روند بازار مثبت باشد و صف‌های خرید در بازار سهام تشکیل شود، بازارساز (Market Maker) چیست؟ چیست؟

در شرایطی که بازار برای مدت طولانی سبزپوش باشد، تمایل سهامداران به فروش سهام کاهش می‌یابد، بازارسازان برای برقراری تعادل در بازار، با استفاده از سهامی که در اختیار دارند، اقدام به فروش می‌کنند و به این ترتیب، مانع از تشکیل صف خرید می‌شوند و حجم مبنا را پر می‌کنند.

آیا با وظایف بازارگردانان در بورس آشنا هستید؟

1. حفظ نقدینگی در بازار
2. کنترل دامنه نوسان قیمت در بازار از طریق خرید و فروش سهام
3. جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی در بازار از طریق کنترل قیمت سهام
4. افزایش احتمال نقدشوندگی هر چه بیش‌تر در بازار
5. کاهش هزینه‌های معاملات

بنابراین می‌توانیم فعالیت بازارسازان را در جمله زیر خلاصه کنیم:

“فعالیتی است که با هدف کسب سود انجام می‌شود و برای رسیدن به این هدف، دارایی‌های مالی (اوراق بهادار) مورد معامله (خرید و فروش) قرار می‌گیرند. به این ترتیب، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی‌ها کاسته شده و معاملات تسهیل می‌شوند.”

آیا می ‌دانید بازارگردانان چگونه تسهیل‌کننده معاملات هستند؟

با توجه به وظایفی که بازارسازان در بازار ایفا می‌کنند، می‌توان بیان کرد که آن‌ها با تأمین عرضه و تقاضا در بازار سهام، سبب می‌شوند تا سهام بین خریداران و فروشندگان منتقل شود. برای رسیدن به این هدف، آن‌ها باید در جهت عکس سرمایه‌گذاران عادی حرکت کنند.

به این ترتیب، زمانی که سهامداران تصمیم به فروش سهام خود می‌گیرند و صف‌های فروش تشکیل می‌شود، بازارسازان به عنوان خریدار وارد عمل شده و به روند تبدیل سهام به پول نقد در بازار کمک می‌کنند. اما اگر سهامداران به دلیل انتشار یک خبر و یا اطلاع از ارزشمندی سهام یک شرکت، تصمیم به خرید آن بگیرند و صف‌های خرید تشکیل دهند، بازارسازان به عنوان فروشنده وارد عمل شده و این کار را تا زمانی که قیمت به یک تعادل نسبی برسد، ادامه می‌دهند.

آیا می ‌دانید چه عواملی بر بازارگردانی، تأثیرگذار است؟

از جمله عوامل تأثیرگذار بر بازارگردانی به ۳ بخش زیر تقسیم می‌شوند:

۱- عمق بازار

از نظر علم اقتصاد، در صورتی که منحنی عرضه و تقاضا، حول ارزش دارایی بازار مالی کشش‌پذیر و پیوسته باشند، به این معناست که بازار مورد بررسی عمق دارد. به بیان دیگر، اگر ارسال سفارش‌های خرید و فروش در قیمت‌های بالاتر و یا پایین‌تر از قیمت تعادلی از سوی سرمایه‌گذاران، به صورت دایمی و پیوسته در جریان باشد، حکایت از عمق بازار دارد.

در بازار ایران، بعد از هر رشد و یا هر افت قیمتی، صف خرید و یا فروش شکل می‌گیرد و مانعی است برای شکل‌گیری عمق بازار.

۲- عرض بازار

زمانی که تعداد خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی که بیان‌گر ارزش ذاتی آن سهم است زیاد باشد، نشان‌دهنده میزان عرض بازار است. در واقع، وجود جریان دایمی در معاملات سهام، عرض بازار را تعیین می‌کند.

بازاری که با چنین ویژگی روبه‌رو باشد، نقدشوندگی بالایی دارد و به همین دلیل، بازارسازان تمایل زیادی دارند تا در این بازارها حتی با کسب سود کم، فعالیت کنند.

۳- نسبت سرمایه‌گذاران اطلاعات‌مدار به سرمایه‌گذاران نقدمدار

همان‌طور که از تیتر نیز مشخص است، می‌توان سرمایه‌گذاران را به دو دسته اطلاعات‌مدار و نقدمدار تقسیم کرد.

سؤال اصلی این است که هر کدام از این گروه‌ها چگونه در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند و چه تأثیری بر بازار خواهند داشت؟

سرمایه‌گذاران نقدمدار، با وارد کردن سرمایه اضافی خود به بازار، نقدینگی را افزایش می‌دهند. اما سرمایه‌گذاران اطلاعات‌مدار، براساس اطلاعاتی که از یک سهم خاص به دست می‌آورند، اوراق بهادار را ارزیابی می‌کنند و معاملاتشان را انجام می‌دهند.

با توجه به این نکته که ممکن است گاهی اطلاعات نادرستی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد، سفارشات نامتعادل در بازار زیاد می‌شود و این عدم تعادل در بازار، ضرورت فعالیت بازارسازان را افزایش می‌دهد که منجر به کسب سود بیش‌تر برای آنان می‌شود.

آیا می‌دانید بازارگردانان چگونه به سود می‌رسند؟

با توجه به توضیحاتی که در رابطه با ماهیت فعالیت بازارسازان در بالا ارائه شد، کاملأ مشخص است که این فعالیت، با ریسک بالایی همراه است.

فعالیت بازارگردانی به این دلیل که همراه با تعهد خرید و فروش سهام و نگهداری دارایی است، محکوم به تحمل ریسک بالا در معاملات است. در واقع، بازارسازان، پس از هر عملیات خرید و فروش سهام، با خطر کاهش ارزش اوراق بهادار روبه‌رو هستند.

در چنین شرایطی، چه عاملی سبب می‌شود که بازارسازان به فعالیت خود در بازار ادامه دهند؟

درست است که بعد از انجام هر معامله توسط بازارسازان خطر کاهش ارزش دارایی وجود دارد اما با توجه به این نکته که تعداد معاملاتی که آن‌ها در هر روز معاملاتی انجام می‌دهند، بسیار زیاد است، بنابراین انتظار سود بالای روزانه برای آن‌ها می‌رود. همین‌طور در رابطه با نگهداری دارایی نیز، تمامی بازارسازان سود و دستمزد دریافت می‌کنند.

بازارسازان در بورس تهران، با انعقاد قرارداد، کارمزد مشخصی برای فعالیتشان دریافت می‌نمایند.

بازار بورس چه امتیازاتی برای بازارگردانان در نظر گرفته است؟

سازمان بورس برای حمایت از بازارسازان، ۲ ماده واحده صادر کرده است که به شرح زیر است:

1. براساس بازارساز (Market Maker) چیست؟ ماده ۱۸ دستورالعملبازارگردانی در بورس، “سازمان بورس و اوراق بهادار تهرانبرای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”

در نگاه اول، ماده ۱۸ شاید کمی پیچیده به نظر بیاید. برای درک بهتر این امتیاز لازم است تا با “معنای ایستگاه معاملاتی” آشنا شوید. بنابراین با ما همرا باشید:

ایستگاه معاملاتی، در واقع همان درگاه ثبت سفارشات و معاملات است که به صورت مستقیم، به هسته معاملات متصل است و سازمان بورس با در اختیار گذاشتن یک ایستگاه معاملاتی به بازارسازان، این امکان را فراهم می‌کند تا بتوانند فقط در یک نماد ثبت سفارش کنند.

1. براساس ماده ۱۹ دستورالعملبازارگردانی در بورس، “سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کم‌تر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.”

براساس این ماده، سازمان بورس و اوراق بهادار باید از بازارسازان تا سقف ۱۰ درصد و یا کم‌تر کارمزد دریافت کند.

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) در صرافی ارز دیجیتال چیست؟

در زمان سرمایه گذاری در بازارساز خودکار صرافی های غیر متمرکز، یک مفهوم به نام ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) وجود دارد که در ادامه بحث امروزمون آن را معرفی می‌کنیم.

پس با نوزاکس همراه باشید!

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) ازجمله مفاهیم اولیه و بسیار شنیده شده در حوزه امور مالی غیر متمرکز یا دیفای (DeFi) است. اگر بخواهیم به صورت واضح به بیان آن بپردازیم این گونه میگوییم که: وقتی توکنی را در یک استخر نقدینگی میگذاریم، ممکن است قیمت آن نسبت به قیمت اولیه تغییرات زیادی کند واین مورد باعث آن شود که سرمایه گذار استخر رفته رفته ضرر کند. به بیانی دیگرهر چه تغییر قیمت نسبت به زمان شروع سرمایه گذاری بیشتر باشد، ضرر ناپایدار نیزبه همان نسبت بیشتر خواهد بود. مفهوم ضرر ناپایدار به نوعی با بازارساز های خودکار (Automated Market Maker) همراه و در یک مسیر قرار دارد.پس بنابراین میتوان این طوری بیان کردکه سرمایه گذاری در استخرهای نقدینگی می‌تواند عملی بسیار سودمند باشد، اما همواره باید احتمال ضرر ناپایدار را هم مد نظر داشت.

تعریف ضرر ناپایدار

پروتکل‌های دیفای مانند یونی سواپ (UniSwap)، سوشی سواپ (SushiSwap) و پنکیک سواپ (PancakeSwap) طی رالی صعودی اخیر بازار ارز دیجیتال بسیار محبوبیت کسب کردند واین باعث رشد زیادآن ها شد. این پروتکل‌های نقدینگی به هر کسی اجازه می‌دهند تانقش تامین کننده نقدینگی یک رمز ارز را ایفا و از هزینه گس معاملات کاربران استفاده ببرند و سود کنند. عمومی شدن بازارسازی در دنیای کریپتو منجر به خلق اقتصادی روان و بدون اصطکاک شده است.

اما اگر قصد تامین نقدینگی را در این استخرهای نقدینگی دارید، باید ابتدا بامفهوم ضرر ناپایدارآشناییت داشته باشید و به آن فکر کنید. در ادامه این مطلب با نوراکس همرا باشید تا به بررسی مفهوم و چگونگی ایجاد Impermanent Loss برای سرمایه گذاران حوزه دیفای بپردازیم.

ضرر ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که در یک استخر نقدینگی سرمایه گذاری می‌کنید و بعد قیمت دارایی واریزی شما نسبت به زمان واریز تغییر می‌کند. هر چقدر این تغییر قیمتی بیشتر باشد، بیشتر تحت تاثیر ضرر ناپایدار قرار می‌گیرید. ضرر در اینجا یعنی معادل دلاری دارایی در لحظه برداشت از استخر نقدینگی کمتر از زمان واریز باشد.

استخرهای نقدینگی دارایی‌هایی که دامنه تغییرات پایینی دارند سرمایه گذاران خود را کمتر در معرض خطر ضرر ناپایدار قرار می‌دهند. به عنوان مثال استخرهای استیبل‌کوین‌ها یا انواع رپ‌شده یک کوین معمولا دامنه تغییر بسیار پایینی دارند. به همین خاطر تامین کنندگان نقدینگی هم با احتمال پایین‌تری در زمینه Impermanent Loss قرار می‌گیرند.

پس اگر سرمایه گذاری در استخرهای نقدینگی ریسک بالای ضرر دارد، چرا تامین کنندگان نقدینگی هنوز دارایی خود را در آن‌ها به خطر می‌اندازند؟ حقیقت ماجرا آن است که ضرر ناپایدار هنوز هم به لطف هزینه گس معاملات قابل چشم‌پوشی است و حتی استخرهای صرافی غیر متمرکز UniSwap که تا حد زیادی در خطر Impermanent Loss هستند، با هزینه بالای گس از سرمایه گذاران خود محافظت می‌کنند.

چگونگی اعمال ضرر ناپایدار

بیایید با ذکر یک مثال، توضیح دهیم که ضرر ناپایدار برای یک تامین کننده نقدینگی چگونه اعمال می‌شود. آلیس 1 واحد ETH و 100 واحد DAI را همزمان در یک استخر نقدینگی سرمایه گذاری می‌کند. در این بازارساز خودکار به‌خصوص، جفت توکن واریز شده باید ارزشی برابر داشته باشند. بنابراین در زمان این واریز، در حقیقت قیمت هر اتریوم معادل 100 دلار DAI بوده است. همچنین گفتنی است که مجموع واریزی آلیس در این استخر نقدینگی معادل 200 دلار آمریکا محسوب می‌شود.

فرض کنیم در این استخر نقدینگی مجموعا 10 واحد ETH و 1,000 واحد DAI وجود دارد که بقیه‌اش را تامین کنندگان نقدینگی دیگر جز آلیس به آن واریز کرده‌اند. بنابراین سهم آلیس از استخر 10 درصد و مجموع نقدینگی دلار 10,000 است.

برای درک بهتر ضرر ناپایدار، حال فرض کنیم قیمت اتریوم تا 400 دلار DAI بالا می‌رود. در حین تغییر قیمت، معامله‌گران با آربیتراژ گرفتن از این جفت ارز، DAI به استخر اضافه می‌کنند و ETH برمی‌دارند تا نرخ قیمت در استخر با قیمت واقعی اتریوم برابر شود. در بازارساز (Market Maker) چیست؟ نظر داشته باشید که بازارسازهای خودکار دفتر سفارش ندارند. آنچه که قیمت دارایی‌ها را در استخر تعیین می‌کند، نرخ تفاوت میان مقدار آن‌ها است. درست است که مجموع کل نقدینگی 10,000 دلار باقی می‌ماند، اما عوامل سازنده آن (ارز ETH و DAI) با نسبتی مشخص تغییر می‌کنند.

اگر ETH حالا معادل 400 واحد DAI است، نسبت این دو ارز در استخر نیز تغییر کرده است. حال به لطف آربیتراژگرها، در مجموع 5 واحد ETH و 2,000 واحد DAI در استخر داریم. بنابراین آلیس تصمیم می‌گیرد دارایی خود را برداشت کند. همانطور که بالاتر گفتیم، سهم آلیس از استخر 10 درصد است. در نتیجه می‌تواند 0.5 واحد ETH و 200 واحد DAI برداشت کند که معادل 400 دلار است. بنابراین نسبت به سرمایه 200 دلاری اولیه خود سود کرده است، نه؟ اما اگر فقط 1 اتریوم و 100 دای خود را نگه می‌داشت چه می‌شد؟ ارزش دلاری سرمایه اولیه وی اکنون 500 دلار آمریکا بود.

به این نتیجه می‌رسیم که اگر آلیس فقط دارایی خود را نگهداری یا هودل (Hodl) کرده بود، نسبت به سرمایه گذاری در استخر نقدینگی بیشتر سود کرده بود. این همان ضرر ناپایدار یا Impermanent Loss است. در اینجا ضرر ناپایدار آلیس چندان زیاد نبود، چرا که سرمایه اولیه وی محدود و کم محسوب می‌شد. اما در نظر داشته باشید که با بالا رفتن سرمایه اولیه، درصد و مقدار ضرر ناپایدار هم می‌تواند بسیار بالا برود و حتی از مقدار اولیه واریز هم اندکی از دست برود.

البته در این مثال سود حاصله از هزینه گس معاملات را که به تامین کننده نقدینگی تعلق می‌گیرد نادیده گرفتیم. در بیشتر موارد هزینه‌های گس به دست آمده ضرر ناپایدار را در خود حل بازارساز (Market Maker) چیست؟ می‌کند و در هر صورت تامین نقدینگی به عملی سودمند تبدیل می‌شود. با این حال باید قبل از سرمایه گذاری در پروتکل‌های دیفای حتما احتمال ضرر ناپایدار را در نظر گرفت.

تخمین مقدار ضرر ناپایدار

تا اینجا گفتیم ضرر ناپایدار زمانی رخ می‌دهد که قیمت یک دارایی قفل شده در استخر نقدینگی تغییر می‌کند. اما این ضرر دقیقا چقدر است؟ می‌توانیم مقدار ضرر ناپایدار را به طور دقیق روی یک نمودار رسم کنیم و به دست بیاوریم. در نظر داشته باشید که مقادیر مشخص شده در تصویر نمودار سود به دست آمده از هزینه گس معاملات را نادیده گرفته است.

این نمودار به طور خلاصه رابطه میان سود به دست آمده از سرمایه گذاری در استخر نقدینگی و هولد کردن را به ما نشان می‌دهد.

• تغییر قیمتی 1.25 برابر = 0.6 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 1.50 برابر = 2.0 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 1.75 برابر = 3.8 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 2 برابر = 5.7 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 3 برابر = 13.4 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 4 برابر = 20.0 درصد ضرر
• تغییر قیمتی 5 برابر = 25.5 درصد ضرر

یک موضوع مهم دیگر که باید در نظر داشته باشید هم این است که قیمت ارزها به هر سمت که حرکت کند، تامین کننده نقدینگی متحمل ضرر ناپایدار خواهد شد. تنها مشخصه مهم برای ضرر ناپایدار، نسبت قیمتی در مقایسه با زمان واریز است.

خطرات تامین نقدینگی برای یک بازارساز خودکار

باید اعتراف کرد که نام ضرر ناپایدار چندان جذاب نیست. به این علت اسمش را ناپایدار گذاشته‌اند که ضرر وارده تا زمان نقد نکردن دارایی از استخر نقدینگی، به ضرر محقق شده تبدیل نمی‌شوند. اما در آن زمان بالاخره ضرر شما واقعا پایدار خواهد شد. البته سودی که از هزینه گس به دست می‌آورید احتمالا ضرر ناپایدارِ پایدار شده را جبران می‌کند، اما در هر صورت اسم زیبایی ندارد.

هنگام واریز کردن دارایی‌های خود به بازارسازهای خودکار جانب احتیاط را رعایت کنید. همانطور که قبلا اشاره کردیم، استخرهای نقدینگی کاربران را بسیار بیشتر از دیگران در معرض ضرر ناپایدار قرار می‌دهند. به عنوان یک قانون ساده، اگر دارایی‌های درون استخر پرنوسان هستند، احتمال اینکه Impermanent Loss با درصد بالا به شما تحمیل شود بالا می‌رود. همچنین بهتر است در ابتدا مقدار کمی ارز واریز کنید. به این شکل می‌توانید حسابی سرانگشتی کنید و متوجه شوید با مقادیر بالاتر چه مقدار ضرر ناپایدار خواهید داشت.

یک نکته دیگه که باید مد نظر داشته باشید، معتبر بودن بازارساز خودکار است. در حوزه دیفای برای هر توسعه دهنده بسیار آسان است که کد منبع یک AMM دیگر را بردارد و با تغییراتی کوچک، پلتفرم خود را درست کند. اما در این شرایط ممکن است باگ‌های زیادی در کد به وجود بیایند و در نتیجه دارایی شما تا ابد در استخر نقدینگی گیر کند. اگر یک استخر نقدینگی درصد سود سالانه بسیار بالایی می‌داد، به احتمال زیاد با سرمایه گذاری در آن از جای دیگر ضرر خواهید کرد.

سخن پایانی

ضرر پایدار از مفاهیم پایه دنیای دیفای محسوب می‌شود و هر فرد فعال در این بازارساز (Market Maker) چیست؟ حوزه باید دانشی حداقلی درباره آن داشته باشد. سرمایه گذاری در بازارسازهای خودکار و استخرهای نقدینگی همواره با ضرر ناپایدار همراه است و در هنگام سرمایه گذاری روی آن‌ها باید جانب احتیاط را رعایت و مقدار سود و ضرر احتمالی خود را بررسی کنید.

اولین پیام بازارساز به بازار ارز

اقتصاد نیوز/ محدودیت های اعمال شده بر خرید و فروش اسکناس در بازار ارز برای صرافی های رسمی موجب شد بازارساز فعالیت بازار متشکل را از دوم فروردین از سرگیرد.

زیرا در روزهای نوروز اوج فعالیت صرافی های فرودگاهی به دلیل سفرهای نوروزی است. با توجه به اینکه بر اساس مقررات بانک مرکزی خرید و فروش ارز بین صرافی ها ممنوع است تامین نیازهای اسکناس صرافان باید از مسیر ارز صادراتی یا ارز عرضه شده در بازار متشکل صورت گیرد.

به همین دلیل بازار متشکل از دوم فروردین آغاز به کار کرد تا برای اولین بار طی سال های گذشته به جای بازار آزاد سامانه های رسمی از طرف بانک مرکزی اعلام نرخ کنند.

در اولین هفته ای که گذشت بازار ارز رسمی شاهد اعلام سه نرخ برای دلار و یورو بود؛ قیمت دلار و قیمت یورو در بازار متشکل، قیمت دلار و یورو در صرافی ملی و در نهایت قیمت دلار و یورو در سامانه سنا. بازار متشکل نماد عمده فروشی قیمت دلار است قیمت صرافی ملی بیانگر قیمت عرضه ارز از سوی صرافی های مجاز است و قیمت سنا نیز متوسط قیمت خرده فروشی ارز در همان روز را نشان می دهد.

قیمت دلار و یورو در دوم فروردین

در بازار متشکل اولین قیمت اعلامی برای ارز را قیمت گشایش می گویند.در روز دوم فروردین، قیمت گشایش دلار در این بازار نسبت به قیمت دلار در 28 اسفند 1600 تومان بالاتر کشف شد.

برای لمس اهمیت قیمت گشایش باید به کارکرد آن در بازار متشکل توجه شود؛ قیمت گشایش برآمده قیمت ها ثبت شده در مرحله پیش گشایش است در واقع قبل از شروع به کار بازار سفارش ها در سامانه ثبت می شود و سامانه با استفاده از ساز و کار حراج قیمت را مشخص می کند.به بیان ساده در اولین روز کاری بازار، قیمت کشف شده بر اساس سفارش 1600 تومان بالاتر از سال قبل بود.

اما یک ساعت بعد قیمت دلار با 600 تومان کاهش به 24 هزار و 700 تومان رسید. این روند کاهشی تا نیمه روز دوم فروردین ادامه یافت تا نهایتا قیمت دلار 24 هزار و 550 تومان بسته شد. قیمت دلار بسته در بازار متشکل نسبت به آخرین قیمت دلار در 28 اسفند سال گذشته حدود 850 تومان بیشتر بود. قیمت یورو نیز در این بازار 28 هزار و 100 تومان اعلام شد که در مقایسه با قیمت پایانی سال کمی افزایش داشت.

قیمت دلار و یورو در سوم فروردین

در دومین روز اعلام قیمت در بازار متشکل قیمت دلار و یورو خلاف مسیر رفتند. دلار در پایان ساعت معاملاتی در بازار متشکل کاهش قیمت را ثبت کرد در مقابل قیمت یورو بالا رفت. گران شدن یورو در حالی رخ داد که روز سوم اسفند نرخ برابری یورو به دلار در بازار جهانی تضعیف شده بود اما قیمت این دو ارز در ایران کاملا ناهمسو حرکت کردند.

پیگیری های اقتصاد نیوز نشان داد دلیل نوسان گرچه حجم کم عرضه بوده اما در کنار آن عمق کم بازار نیز در شدت نوسان دخیل بوده است. حجم معاملات برای واحد پول اروپایی در آن روز کمتر از 30 هزار یورو عنوان شد و حجم معاملات دلار هم 300 هزار بوده است. این در حالی است که در روزهای عادی حجم معاملات بسیار بیش از این رقم بوده است. به همین دلیل بازار ساز اعتقاد داشت که نوسان روز سوم را نمی توان در یک چارچوب مطمئن تحلیل کرد.

قیمت دلار و یورو در چهارم فروردین

در روز چهارم فروردین بازار قیمت دلار را در کانال 24 هزار تومان مدیریت کرد و قیمت یورو نیز ثابت ماند. در این روز قیمت دلار برای خرده‌فروشی( دلار سنا) از 24 هزار و 310 تومان شروع شد اما درنهایت 24 هزار و 290 تومان بسته شد که 28 تومان بالاتر از قیمت دیروز آن بود. قیمت یورو نیز در بازار خرده‌فروشی 28 هزار و 886 تومان اعلام شد.

قیمت دلار و یورو 5 فروردین

اما دیروز(5 فروردین) در بازار متشکل اعلام قیمت دلار گرچه در کانال 24 هزار تومان آغاز شد از نیمه روز به بعد قیمت یک کانال پایین‌تر رفت تا در پایان قیمت دلار در بازار عمده‌فروشی با 23 هزار و 951 تومان به کار خود خاتمه دهد.در بازار خرده‌فروشی نیز که به نرخ سنا معروف است متوسط قیمت 24 هزار و191 تومان ثبت شد که در مقایسه باقیمت مشابه روز قبل 99 تومان کمتر بود.

قیمت یورو در بازار متشکل نیز که در روزهای ابتدایی سال تجربه کاهش قیمت را نداشت در روز گذشته پایین‌تر از سطح قیمتی روز قبل استارت زد و تا پایان نیز روند کاهشی را داشت. این اتفاق برای قیمت یورو در سامانه سنا نیز رخ داد.

قیمت دلار و یورو در اولین هفته 1400

مقایسه قیمت های بسته شده در اولین هفته 1400 با آخرین روز کاری سال 99 نشان می دهد قیمت ارز در بازار عمده فروشی و خرده فروشی افزایش داشته است.

قیمت دلار در بازار متشکل نسبت به آخرین نرخ ثبت شده برای این ارز 143 تومان بالاتر بوده است. قیمت خرده فروشی این ارز نیز که به دلار سنا معروف است 255 تومان بالاتر از قیمت بسته شده در 28 اسفند برآورد شده است.

پیام به بازار ساز به بازار ارز

قیمت یورو نیز در هر دو بازار عمده فروشی و خرده فروشی بالا رفته است. یورو در بازار متشکل 292 تومان رشد قیمت را تجربه کرده است و در بازار خرده فروشی 282 تومان. بدین ترتیب در اولین هفته کاری بازار رسمی قیمت ها در مجموع بالاتر از قیمت های قبل ایستادند. هر چند که به دلیل حجم معاملات برخی تاکید دارند روند قیمت ها ارزش تحلیلی ندارد اما وقتی در یک بازار نیمه فعال قیمت ها مدیریت می شود می تواند نشانه یک پیام از سوی بازار ساز باشد. پیامی که نشان می دهد بازار ساز فعلا قرار نیست بی گدار به بازار ارز بزند و قیمت ها را هیجانی پایین آورد. زیرا اگر تصمیمی به چنین کاری داشت این روزها فرصت خوبی بود که با عرضه بیش از ظرفیت بازار متشکل زمینه چنین پیامی را فراهم کند. وقتی این اتفاق رخ نمی دهد یعنی مشت بازار ساز در سال جدید فعلا باز نشده است.