بازار سهام حلال است یا حرام؟

آیت الله هادوی تهرانی : اگر معاملات واقعی و در چارچوب قوانین اسلامی باشد صحیح است .

بازار سهام حلال است یا حرام؟

فتوای آیت الله سیستانی(دامت برکاته) سوال: اگر من یقین داشته باشم که برخی از فعالیت‌هایی که یک شرکت انجام می‌دهد حرام است مثلا در کنار تولید سرکه به تولید شراب هم می‌پردازد یا در کنار قراردادهای شرعی به معاملات ربوی هم می‌پردازد، خرید و فروش سهام آنها چه حکمی دارد؟ پاسخ: با توجه به اینکه بعضی از معاملات آنها حرام است خرید و فروش سهام آنها جایز نیست.فتوای آیت الله صافی گلپایگانی(دامت برکاته) سوال: خواهشمند است بفرمایید: 1- با توجه…

استفتاء/ سوالات مربوط به سهام از آیت الله سیستانی

فتوای آیت الله سیستانی(دامت برکاته) پرسش: برخی شرکت‌های بازرگانی و صنعتی از بانک‌های ملی و یا دولتی اسلامی و یا غیر اسلامی وام‌ها بهره‌دار (ربوی) می‌گیرند و در اثر کار کردن با بانک‌ها سودهای کلان به دست می‌آورند، آیا ما می‌توانیم از چنان شرکت‌هایی سهام بخریم و یا در پروژه‌های آنها شرکت کنیم؟ پاسخ: اگر خرید سهام و یا شرکت در پروژه‌ها، نوعی شرکت در داد و ستدهای ربوی باشد چنان عملی جایز نیست، بلی اگر شرکت از آن مسلمانان باشد و آنان از…

استفتاء/باینری آپشن

باینری آپشن چیست؟ 🔸 باینری آپشن (Binary Option یا گزینه های باینری – گزینه های دودویی) یک بازار مالی مجازی است که معامله‌گرها در آن باید قیمت‌ها را پیش بینی کنند. اگر پیش بینی آنها درست باشد نسبت به مبلغی که قرار دادند سود خواهند کرد اما اگر پیش بینی‌ اشتباه باشد کل مبلغی که جهت پیش بینی قراردادند را از دست می‌دهند. 🔹 کلمه باینری (یعنی صفر و یک) اینجا به معنی این است که معامله‌گران پس از پایان زمان معامله، یا موفق به گرفتن سرمایه خود به…

استفتاء/ خرید سهام شرکتی که بعضا معامله حرام انجام می‌دهد

فتوای آیت الله شبیری زنجانی(دامت برکاته) سوال: بنده سهام شرکتی را خریداری کرده‌ام و اکنون فهمیدم که برخی از معامله‌های آن حرام است و طبعا بخشی از اموال آن شرکت حرام است، از طرفی اگر بخواهم خمس مال مخلوط به حرام را صدقه بدهم، اطمینان دارم که بلافاصله اموال شرکت مخلوط به حرام می‌شود، وظیفه من را بیان بفرمایید؟ جواب: مومنان در چنین مواردی مجاز هستند یک پنجم مال حلال مخلوط به حرام را هنگام فروش به فقیر پرداخت کنند، البته اگر علم به وجود…

استفتاء/کسب درآمد از طریق پیش بینی سهام

فتوای حضرت امام خامنه‌ای(مد ظله العالی) سوال: در بعضی سایت‌ها مقداری پول می‌گذاریم و پیش بینی می‌کنیم که نمودار سهام در یک یا چند دقیقۀ آینده رشد خواهد کرد، اگر پیش بینی درست باشد، به ما سود تعلق می‌گیرد وگرنه، ضرر می‌کنیم، آیا چنین درآمدی حلال است؟ (ضمنا پول معامله شامل دلار یا یورو و. می‌باشد) جواب: سود را مالک نمی شوید. مبنع: سایت معظم له https://tyb.ir/?p=21580 =لینک کوتاه مطلب متن شما با انتخاب نام هر کدام از مراجع عظام…

مقاله/بررسی مبانی و روش‌های اجرایی افزایش کارایی در بانکداری اسلامی

نویسنده: شاهین شایان ارانی

هشدار استاد برجسته اقتصاد در مورد رشد غیر منطقی شاخص بورس کشور

دکتر ایرج توتونجیان: زمانی که شاخص بورس به صورت غیر منطقی فزاینده باشد یک اقتصاددان آگاه و مستقل به حال مملکت تاسف خواهد خورد چون این ارقام بر عکس نظر آقایان متخصص تنزل بخش واقعی اقتصاد را نشان می‌دهد.

نشست بحوث فقهی با موضوع «بررسی فقهی قراردادهای آتی در بورس»

نشست دهم/ 16 بهمن ماه ۹۸ + صوت

جلسه دهم بحوث فقهی با موضوع «بررسی فقهی قرادادهای آتی در بورس» با حضور حجت الاسلام دکتر احمدرضا صفا و جمعی از طلاب سطوح عالی حوزه و دانش‌پژوهان مؤسسه در حوزه علمیه امام کاظم علیه اسلام برگزار شد. در این جلسه ضمن موضوع شناسی قراردادهای آتی به تبیین دیدگاه های فقهی و چالشهای فقهی و عملیاتی این ابزار مشتقه پرداخته شد.

درس فقه معاصر با موضوع فقه معاملات جدید (دوره تفصیلی)

(بانک، بورس، بیمه، شرکتهای هرمی و بازاریابی شبکه ای)

شما می‌توانید از طریق منوهای مربوطه با تمامی شرایط دوره آموزش تخصصی فقه معاملات جدید آشنا شوید. امروزه مسائل مالی و اقتصادی یکی از ضروریات زندگی بوده و کمتر کسی را می توان یافت که با مسائل مالی ارتباط نداشته باشد در این میان نقش بانک، بورس و بیمه و معاملات نوظهوری مانند شرکتهای هرمی و بازاریابی شبکه ای بیشتر از سایر فعالیتهای به ویژه در اقتصاد ایران می باشد. با گذشت بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از انتظاراتی که متاسفانه در حد…

اوراق اختیار معامله در بورس و نظر فقه امامیه

زهرا علویان خلیل آباد؛ مصطفی رجائی پور

چکیده: بازار بورس، مكانی است كه در آن سهام شركت های گوناگون توليدی، خدماتی و سرمايه گذاری، داد و ستد می شود و دارای مفاهيم گوناگونی است همانند: اركان بورس، نهادهای مالی، ابزارهای مالی و . ، كه هر كدام به تنهايی جای بحث و بررسی زيادی دارد؛ يكی از اين مفاهيم؛ ابزارهای مالی بورس است كه اجزای متفاوتی دارد از جمله؛ سهم، حق تقدم، اوراق اختيار معامله، اوراق مشاركت، اوراق قرضه و صكوك. اين مقاله بر آن است كه تنها يكی از ابزارهای مالی بازار بورس را تحت…

آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟

حلال بودن یا حرام بودن بیت کوین برای بسیاری از مسلمانان و همچنین چندین بانک اسلامی و مقامات مالی در سالهای اخیر بحث برانگیز بوده است.

آیا بیت کوین حلال بازار سهام حلال است یا حرام؟ است ؟ این موضوع باعث شده بسیاری از مسلمانان نگران سرمایه گذاری; در ارزهای دیجیتال به ویژه در مواقع رشد شدید قیمت این ارزها باشند. موضوعی که باعث نگرانی جامعه مسلمانان شده است عدم اطمینان از حرام یا حلال بودن افزایش; سرمایه شان طبق قوانین اسلامی است.

با جمعیت ۱.۹ میلیاردی مسلمانان در سراسر جهان که معادل تقریباً یک چهارم جمعیت کل جهان است; اجماع روشنی در خصوص دیدگاه اسلام درباره ارزهای دیجیتال و بخصوص بیت کوین می تواند عاملی مهم در استفاده از این نوع از ارزها باشد.

کاربردهای حلال بیت کوین

طبق قوانین اسلامی، معیارهای متعددی برای حصول اطمینان از سرمایه گذاری یا درآمد حلال وجود دارد. به عنوان نمونه، درآمدی که از طریق روشهای غیراخلاقی مانند رشوه; اخاذی و سودجویی بدست می آید حرام محسوب می شود. طرح این موضوع که صرف استفاده از بیت کوین به عنوان روشی برای پرداخت این اصل را نقض می کند، چالش برانگیز خواهد بود.

در حال حاضر، هنوز هیچ حکم رسمی در خصوص سرمایه گذاری مسلمانان در بیت کوین وجود ندارد. با وجود این; تعدادی از دانشمندان اسلامی تفسیر خود را از شرع اسلام و چگونگی اعمال آن در بیت کوین ارائه داده اند.

شاید جامع ترین این تفاسیر توسط مشاور دینی سابق Blossom Finance، مفتی محمد ابوبکر منتشر شده باشد. توضیحات وی که آخرین بار در دسامبر ۲۰۱۹ به روز شد، بر این باور است که از آنجایی که ارزهای فیات، طلا و بسیاری دیگر از ابزارهای مالی در شرع مجاز هستند، بنابراین بیت کوین نیز باید مجاز باشد.

به همین ترتیب; اگرچه بیت کوین گاهی اوقات برای اهداف حرام استفاده می شود; مفتی محمد ابوبکر معتقد است که این امر باعث حرام شدن بیت کوین نمی شود و برای نشان دادن این امر قیاس زیر را ارائه می دهد:

به طور کلی، استفاده از چیزی حلال برای یک هدف حرام باعث نمی شود که خود آن خود حرام باشد. به عنوان مثال می توان به فروش انگور اشاره کرد. از چهار مکتب اهل سنت، مکتب های مالکی و حنبلی فروش انگور به تاجر شراب را حرام می دانند در حالی که حنفی ها و شافعی ها صرفاً به نهی این امر بسنده می کنند.

یکی دیگر از مفتی های اسلام به نام فراز آدم، مشاور مالی و فینتک اسلامی در انگلستان; با ابراز علاقه مندی در خصوص پتانسیل بیت کوین برای ایجاد سیستمی که “به نفع مردم باشد”، گفت:

بیت کوین منصفانه است، عادلانه است و انحصاری نیست. پس دلیلی برای ممنوعیت بیت کوین نباید وجود داشته باشد.

کاربردهای حرام بیت کوین

اگرچه می توان ادعا کرد که اکثر موارد استفاده از بیت کوین حلال هستند; اما چندین استفاده از این ارز دیجیتال قطعاً حرام هستند. یکی از این موارد قمار است. از آنجا که به طور کلی قمار حرام است، بنابراین قمار با بیت کوین نیز حرام محسوب می شود. برخی نیز این مورد را به ترید ارزهای دیجیتال ربط می دهند; زیرا بسیاری از تریدرها به نوعی از حدس و گمانه زنی برای سودآوری استفاده می کنند که می تواند نوعی قمار محسوب شود.

موارد حرام دیگر می تواند شامل مارجین تریدینگ و وام دهی باشد. از آنجایی که سود گرفتن در وام دهی ربا محسوب می شود، بنابراین چنین کاربردهایی نیز می توانند حرام باشند.

شیخ هیثم الحداد در این خصوص مقاله ای نوشته و توضیح داده که ارزهای دیجیتال چگونه می توانند حرام اعلام شوند. در این مقاله، شیخ هیثم الحداد استدلال می کند که از آنجا که بیت کوین توسط هیچ چیزی پشتیبانی نمی شود و هیچ مرجعی برای ارزش خود ندارد، نمی تواند یک ارز دیجیتال حلال محسوب شود. با این حال; وی باور دارد که ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا از آنجا که خصوصیات طلا را دارند، حلال هستند.

اما جمال ایزاز، بنیانگذار Coinfluencers، اعتقاد دارد که تشخیص اینکه آیا استفاده از بیت کوین حرام است یا نه به سادگی ارزهای فیات است:

یک تصور غلط وجود دارد که هر چیزی که به بیت کوین ربط دارد حرام است. این تصور از این واقعیت ناشی می شود که بیت کوین یک ارز دیجیتال است و نه یک ارز صادر شده توسط یک بانک مرکزی. با این حال، مانند ارزهای فیات; استفاده از بیت کوین به عنوان یک وسیله پرداختی و ذخیره ارزش کاملاً حلال است. فراتر از این، استفاده از بیت کوین برای هر هدفی که با ارز فیات حرام تلقی شود، با بیت کوین نیز حرام تلقی می شود.

بورس قمار است یا خیر؟

در ماه ها و روز های اخیر توجه بسیاری از افراد جامعه به بازار بورس جلب شده است و عده ی زیادی از مردم کشور ، پول های خود را روانه بازار بورس کرده و به سرمایه گذاری در آن پرداخته اند . با توجه به شرایط امروز جامعه ، بر همه ما مسلمانان واجب است تا حکم شرعی سرمایه گذاری در بورس را بدانیم .

بازار بورس هیچ گاه روند ثابتی نداشته و همواره در حال تغییرات و بالا پایین شدن است و این امر ، سرمایه گذاری در بورس را با ریسک مواجه کرده است و همین ریسک ، موجب می شود تا این شبهه و فکر برای ما بوجود بیاید که آیا بورس حرام و یا قمار است یا خیر ؟

با توجه به نظر مراجع عظام و علمای اسلام ، سرمایه گذاری در بازار بورس ایران علی رغم بالا و پایین شدن شاخص کل ، بلامانع بوده و هیچ گونه مشکل شرعی ندارد ، در صورتی که شروط صحت معامله رعایت شود .

امروزه غالب افراد موجود در جامعه با بورس آشنایی پیدا کرده اند و شرایط نسبت به سال های گذشته که عده زیادی از بازار بورس و دنیای موجود در آن اطلاعی نداشتند ، تغییر کرده است . در گوشه و کنار اخبار ایران و جهان ، مدام کلمه بورس به گوش میخورد و کمتر کسی است که پیگیر اخبار آن نباشد .

در گذشته اگر کسی قصد سرمایه گذاری پول خود را داشت ، باید در سطح کشور جست و جو میکرد و کسب و کاری را پیدا کرده و در آن شریک میشد تا در سود حاصل از آن تجارت سهیم باشد .اما با بزرگ شدن و پیشرفت جامعه هنوز هم این امر میسر است ؟

امروزه همه به دنبال این هستند تا از سرمایه و پس انداز خود حفاظت کرده و از آن به نحو احسن ، بهره ببرند و به سرمایه خود اضافه کنند؛ این موقع است که بورس وارد عمل می شود . بورس بهترین فرصت های سرمایه گذاری ، بهترین کارخانه ، بهترین شرکت و بطور کلی بهترین تجارت را برای ما شناسایی می کند تا ما در آن سرمایه گذاری کرده و در سود آن سهیم باشیم .

ریسک در بازار بورس

اما بازار بورس هم مانند سایر بازار های مالی ، یک روند همیشگی و ثابت ندارد و با نوسانات و بالا پایین شدن نرخ سهام همراه است . همین نکته باعث شده است تا سرمایه گذاری در بورس همراه با ریسک باشد و این ریسک ممکن است این شبهه و این فکر را در ذهن ما بپروراند که آیا بورس قمار است ؟ از نظر شرعی مشکلی ندارد ؟ آیا پولی که از سرمایه گذاری در بورس بدست می آید حلال است ؟ همه این سوالات ما را بر این داشت تا این مقاله را نوشته و یک پاسخ جامع و کامل به تمام این دغدغه ها بدهیم .

تجارت در اسلام

تجارت در اسلام جایگاه ویژه ای دارد و همواره در بسیاری از آیات و روایات به آن پرداخته شده است و پس از عبادت مهم ترین و اصلی ترین تکلیف هر انسانی است ( بقره آیه 3 ) و قوام جامعه به آن است.( نساء آیه 5 ) .

از این رو برای تجارت در دین اسلام ، احکام و قوانینی بنا نهاده شده است و همه ما ملزم به رعایت آن هستیم . هر انسانی که می خواهد در کاری وارد شود لازم و شایسته است تا تمام جزئیات و نکات آن را بداند . بنابراین یادگیری قوانین و احکام تجارت و سرمایه گذاری نه تنها شایسته است بلکه برای مسلمانان یک تکلیف به شمار می آید همان گونه که امام علی ( ع ) میفرماید : (( یا مَعشر التُجار ، الفقه ثم المَتجَر : اول مسائل و احکام شرعی تجارت را فرا گیرید ، سپس مشغول تجارت شوید )) . یکی از مصادیق تجارت ، سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام است که در ادامه مسائل فقهی آن بیان می شود .

شرط صحیح بودن معامله

بورس بازار رسمی است که در آن ، اوراق بهادار و دارایی های مختلف در چارچوب قوانینی بین خریداران و فروشندگان داد و ستد می شود و از نظر مراجع عظام به خودی بازار سهام حلال است یا حرام؟ خود ، خالی از اشکال و شبهه است .

اما شروط صحیح بودن معامله باید در آن صدق کند . یکی از آن شروط این است که معاملات شرکتی حرام نباشد ، پس اگر شرکتی مشغول به انجام مبادلات و داد و ستد های حرام باشد ، خرید سهام آن حرام است و جایز نمی باشد .

آیت الله سیستانی در پاسخ سوالی در این مورد می فرمایند : خرید و فروش سهام صحیح است ، البته اگر معاملات شرکت سهامی حرام باشد ، مثل آن که به داد و ستد شراب یا معاملات ربوی مشغول باشد ، خرید سهام آن و شرکت در این معاملات جایز نیست .

معاملات باید واقعی باشند

معاملات شرکت های بورسی و فرابورسی باید حقیقی و در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی باشد ، بنابراین اگر معاملات سهام شرکتی صوری بوده و واقعی و حقیقی نباشد ، خرید سهام این شرکت ها جایز نیست . آیت الله مکارم شیرازی در این باره می گوید : بورس هر گاه مربوط به سهام کارخانه ها باشد ، سرمایه گذاری در آن مانعی ندارد .

مقدار سهام و ارزش آن ها باید مشخص باشد

شرط دیگر این است که مقدار سهام و ارزش آن ها معلوم باشد تزویر و نیرنگ در معاملات نباشد و اطلاعات اجمالی در مورد معاملات موجود باشد. که همواره در تابلوی سهام چه در تالار شیشه ای بورس و چه در تابلوی سهام در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (www.tsetmc.com) تمامی اطلاعات لازم از جمله قیمت پایانی سهام ، قیمت آخرین معامله ، قیمت دیروز ، اولین قیمت معامله ، تعداد معاملات انجام شده و … به طور کامل و مفصل شرح داده شده است که توضیح این آیتم ها خارج از حوصله بحث می باشد .

معاملات باید مشروع و قانونی باشد

فعالیت ها ، سرمایه گذاری ها و معاملات در بازار بورس نباید مغایرتی با قوانین جمهوری اسلامی داشته باشد که در این مورد آیت الله خامنه ای می فرمایند : باید معاملات در بورس مشروع و قانونی باشد ، در غیر این صورت حرام است . به طور کلی فعالیت در بورس و معاملات و تعیین نرخ سود سالیانه بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تایید شورای نگهبان رسیده است ، انجام می گیرد .

در ادامه یک سوال دیگر مطرح می شود که آیا بورس قمار است یا خیر ؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا بررسی میکنیم که قمار به چه معناست ؟ قمار ( به انگلیسی Gambling ) از مصدر قامَرَ به معنای شرط بندی بر سر پول یا هر چیز دارای ارزش اقتصادی با پیشامد و نتیجه نامشخص می باشد که با هدف برنده شدن پول یا یک کالای با ارزش در یک بازی ، انجام می شود . همچنین قمار به شرط بندی بین دو یا چند نفر در یک بازی نیز اطلاق می شود .

همچنین تعابیر دیگری از قمار موجود است از جمله ، قربانی کردن مال و شرف خود برای بدست آوردن مال دیگری به همراه فریب و یا تزویر . یکی از دلایلی که قمار در دین ما منع شده است این می باشد که قمار همواره بر روی موضوعات نامتعارف از جمله خانه ، وسایل زندگی و حتی ناموس افراد صورت میگرفته است . بازار بورس این امکان را برای کشور فراهم کرده است تا نقدینگی در مسیر صحیح وارد شود و موجب رشد و شکوفایی صنعت و اقتصاد کشور شود و افراد با انتخاب آگاهانه و عالمانه در سود این سرمایه گذاری و شکوفایی سهیم شوند .

با چنین توضیحاتی بازار بورس نمی تواند قمار باشد . یکی از معضلات اصلی هر کشور که خود ریشه و منشاء معضلات بسیاری است ، بیکاری میباشد . بازار بورس یک بازار مولد است که منجر به تولید شغل ها و زمینه های کاری فراوانی می شود . چگونه ؟ به این شکل که افراد مختلف یک جامعه ، آگاهانه و با علم ، نقدینگی خود را وارد شرکت های بورسی می کنند .

چگونگی تاثیر مثبت بورس بر کشور

برای مثال یک شرکت داروسازی را در نظر بگیرید . ورود سرمایه و نقدینگی به این شرکت داروسازی منجر به ایجاد یک خط تولید جدید شده و خط تولید جدید منجر به ایجاد زمینه های کاری فراوان و استخدام نیرو های جدید میشود . به این صورت نرخ بیکاری کشور کاهش پیدا میکند و با ورود پول به چرخه اقتصاد کشور ، شکوفایی و رشد بوجود می آید . در این صورت تمامی ارکان این سیستم با رشد و شکوفایی مواجه می شوند . کسی که پول خود را سرمایه گذاری کرده است ، شرکتی که با ورود نقدینگی رو به رو شده است؛

جوانی که در شرکت استخدام شده است ، همه و همه برنده خطاب شده و به رشد و پیشرفت می رسند . یک بازار مولد هرگز نمی تواند قمار باشد . جایی که منجر به رونق کسب و کار و شکوفایی در اقتصاد جامعه می شود و به حل معضلات اجتماعی کمک میکند ، با تعاریفی که از قمار داریم متفاوت است .

آیت الله مکارم شیرازی در مورد بورس و تفاوت آن با قمار اینگونه میفرمایند : درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار بدست می آید ، با وجود کم یا زیاد شدن شاخص بورس ، قمار محسوب نمی شود . فرق قمار و بورس در این است که در قمار ، خوردن مال به باطل صورت می گیرد ، یعنی بدون مجوز یا عقود شرعی است . ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود ، خرید و فروش بی اشکال است .

در ادامه به بررسی نظر برخی از مراجع عظام در مورد بورس می پردازیم .

آیت الله خامنه ای : بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد ، بنابراین بورس فی نفسه اشکال ندارد ولی مهم این است که باید معاملات در بورس مشروع و قانونی باشد ، در غیر این صورت حرام است . به طور کلی فعالیت در بورس و معاملات و تعیین نرخ سود سالیانه بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تایید شورای نگهبان رسیده است ، انجام می گیرد محکوم به صحت و حلیت است .

آیت الله سیستانی : خرید و فروش سهام صحیح است ، البته اگر معاملات شرکت سهامی حرام باشد ، مثل آن که به داد و ستد شراب یا معاملات ربوی مشغول باشد ، خرید سهام آن و شرکت در این معاملات جایز نیست .

آیت الله صافی گلپایگانی : به طور کلی معاملات بورسی چنانچه با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد .

آیت الله نوری همدانی : خرید و فروش سهام بلامانع است ، مگر آنکه معامله صورت های دیگری داشته باشد .

آیت الله هادوی تهرانی : اگر معاملات واقعی و در چارچوب قوانین اسلامی باشد صحیح است .

در نتیجه بورس قمار است یا خیر

با توجه به تحقیقات و بحث های صورت گرفته و بر اساس نظر مراجع عظام ، بازار بورس بازاری منطبق بر قوانین و احکام اسلامی است و مغایرتی با قوانین جمهوری اسلامی ایران نداشته و مشروع است و تمامی شروط صحت معامله در آن صدق می کند . همچنین بازار بورس متفاوت از قمار بوده و منجر به شکوفایی و رشد صنایع مختلف کشور از جمله صنایع غذایی ، دارویی ، ساختمانی ، بانکی و … می شود و در راستای افزایش تولید ملی و کاهش نرخ بیکاری در کشور کمک شایانی می کند .

بنابراین فعالیت و خرید و فروش سهام و انجام معاملات در بازار بورس هیچ گونه مشکل شرعی و قانونی نداشته و افراد می توانند با انتخاب آگاهانه و عالمانه اقدام به فعالیت در این بازار کنند و حتی آن را به عنوان یک شغل برای خود برگزینند .

درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار بدست می‌آید، با وجود امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس قمار محسوب نمی‌شود.
فرق قمار و بورس در این است که در قمار، خوردن مال به باطل صورت می‌گیرد. یعنی بدون مجوز یا عقود شرعی است. ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود خرید و فروش بی اشکال است.

بازار سهام حلال است یا حرام؟

1- خرید و فروش سهام و استفاده از سود آن

سؤال: آیا خرید و فروش سهام (با شرایطی که فعلا در ایران دارد ) و همچنین استفاده از سود حاصله صحیح است یا خیر .سوال دوم بنده این است که اگر برای جبران تورم بالایی که ایران دارد تمام سرمایه خود را به سکه (مثلا بهار آزادی )تبدیل و بعدا آنها را بفروشیم چه حکمی دارد ؟

پاسخ: در صورتی که مقدار سهام و ارزش آن معلوم باشد اشکالی ندارد و در این صورت استفاده از سود حاصله بی مانع است. 2- مانعی ندارد.

2- سرمایه گذاری در بورس

سؤال: سرما یه گذاری در بورس از نظر شرعی مانعی دارد؟

پاسخ: بورس هرگاه مربوط به سهام کارخانه ها باشد، سرمایه گداری در آن مانعی ندارد.

3- خرید و فروش سهام

سؤال: آیا خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار از لحاظ شرعی اشکال دارد ؟ اگر اشکالی ندارد آیا برای خرید سهام شرکتی باید از کار آن شرکت مطلع باشیم یا صرف آنکه آن شرکت در بورس اوراق بهادار است وقصد اینجانب هم بدست آوردن سود ناشی از خرید فروش سهام و همچنین مشارکت در اقتصاد کشور است خرید و فروش سهام آن شرکت بلامانع است؟

پاسخ: اطلاع اجمالی کافی است و خرید و فروش سهام اشکالی ندارد.

4- سرمایه گذاری در شرکت های خارج از کشور

سؤال: 1-میخواستم بدونم سرمایه گزاری درشرکتهای بورس خارج از کشوراشکال دارد؟2-واگر شرکت بر خلاف تعهداتش سرمایه گذاری دیگری انجام داد(حرام )وما متوجه آن نشدیم سود حاصله چه حکمی دارد؟

پاسخ: در صورتی که سرمایه گذاری در جای مشروعی باشد و آن کس که سرمایه گذاری کرده رضایت به نوع جدید بدهد مانعی ندارد.

5- دریافت و پرداخت ارزش افزوده تضمین شده

سؤال: مؤسّسان شرکتى در زمان تأسیس شرکت، و براى ترغیب و تشویق مردم به خرید سهام آن، امتیاز خاصّى به شرح زیر براى خریداران سهام در نظر مى گیرند. «در صورتى که سهامدارى مایل به فروش سهم خود باشد، مؤسّسان خرید سهام وى را پس از 6 ماه از تشکیل شرکت تضمین نموده، و علاوه بر پرداخت ارزش اسمى سهم سالانه، مبلغى معادل 20% قیمت سهام به عنوان ارزش افزوده به وى پرداخت خواهند کرد.»

برخى از سهامداران به علّت وجود چنین امتیازى، اقدام به خرید سهام شرکت مورد نظر مى نمایند. با توجّه به وجود شبهه شرعى براى برخى از مؤسّسان (تضمین کنندگان 20% ارزش افزوده) و خریداران سهام، خواهشمند است نظر مبارکتان را در خصوص پرسش ذیل اعلام فرمایید:

حکم شرعى پرداخت یا دریافت ارزش افزوده تضمین شده، بدون این که مبتنى بر معامله خاصّى بوده و سود واقعى آن معامله محسوب شود، چیست؟

پاسخ: هرگاه تعهّد کرده اند آن سهام را به این قیمت خریدارى کنند، باید به این تعهّد عمل شود.

6- فروش سهام شرکت ها توسط بانک

سؤال: آیا بانکها مى توانند به نمایندگى از شرکتها، سهام آنها را بفروشند و در قبال آن وجهى دریافت کنند؟

پاسخ: اشکالى ندارد.

7- سود سهام شرکت ها

سؤال: با توجه به اینکه در سیستم حسابداری شرکت ها سود ناشی از تجدید ارزیابی اموال در آخر سال محاسبه نمی شود و به سرمایه گذاران (سهام داران) پرداخت نمی شود آیا این مسئله اشکال شرعی ندارد؟

پاسخ: سهام سهامداران هر گونه سودی داشته باشد، یا ترقی قیمت پیدا کند متعلق به سهامداران خواهد بود مگر اینکه قبلا با آنها شرط خاصی شود.

8- فعالیت در بورس های بین المللی

سؤال: من چند وقت پیش از شما در مورد سرمایه گذاری در بازار بورس فارکس پرسیدم و شما فرمودید جایز نیست.حال میخواستم بدانم این حکم شامل سایر بورسهای بین المللی از قبیل بورس اوراق بهادار یا بورس فلزات گرانبها و نفت یا بورس ایران نیز میشود؟

پاسخ: در صورتیکه عملکرد آنها مشابه فارکس باشد آنها را نیز شامل می شود.

9- خرید سهام با شرط بازگشت عین و درصدی از سود

سؤال: شخصی که ریسک پذیر نیست مقداری پول به من داده است تا با آن سهام خریداری کنم و بعد از یک سال عین پول برگردانده شود (چه قیمت سهام بالا یا پایین باشد) همچنین درصدی از سودی که به آن سهام تعلق گرفته نیز پرداخت شود.

آیا این معامله دارای اشکال است؟

پاسخ: خالی از اشکال نیست.

10- خرید و فروش سهام شرکت بیمه

سؤال: در صورتیکه سهام شرکت بیمه در بورس اوراق بهادار عرضه شود، آیا خرید و فروش سهام آن شرکت مجاز می باشد؟

پاسخ: چنانچه مقدار سهم و قیمت آن کاملاً مشخص باشد اشکالی ندارد.

11- معاملات آتی سهام در بورس

سؤال: با توجه به اینکه در بورس اوراق بهادار معاملات آتی سهام هم انجام می شود و این به شکل قانون هم درآمده است ولی نظر آیت الله مکارم شیرازی حرمت آن است و با توجه به اینکه قانون در کشور اسلامی لازم الاجراست و تخطی از آن فعل حرام است در مورد معامله آتی سهام یا سکه که در بورس مدت هاست در جریان است چه نظری می فرمایید ؟

پاسخ: همانگونه که قبلا بیان شد این نوع بازار سهام حلال است یا حرام؟ معاملات یعنی خرید و فروش آتی که نه جنس موجود است و نه قیمت پرداخت می شود باطل است.

12- سرمایه گذاری برای فرزند نابالغ در قالب سهام

سؤال: پدر من در سن کودکی برای سرمایه گذاری در قالب سهام کرده است و آن را به عنوان هدیه به من داده است و حالا که من به سن بلوغ شرعی رسیده ام دو سوال برای من به وجود آمده است. آیا به مبالغی که به من در سنین کودکی هدیه داده شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ و نیز آیا به سود این سهام ها که هم اکنون در این سن که به بلوغ شرعی رسیده ام به من می رسد خمس تعلق می گیرد یا نه؟ در ضمن اینکه من وجه نقد نیز تاکنون از این بابت دریافت نکرده ام و سودم تبدیل به سهام شده است.

پاسخ: شما باید خمس اصل سهام (بنابر احتیاط واجب) و خمس سودی که تاکنون به دست آورده اید را بپردازید؛ و سودی که از این به بعد به شما می رسد چنانچه تا سال خمسی مصرف نشود نیز خمس دارد.

انتشار پاسخ رهبر معظم انقلاب به استفتائات جدید بهمن ماه/ حکم فعالیت در بازار فارکس و انجام بازی‌های قماری رایانه‌ای چیست؟

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای استفتائات جدید بهمن ماه در موضوعاتی، چون خمس سهام عدالت، استفاده از اموال جاماندۀ دیگران و حکم فعالیت در بازار فارکس را منتشر کرد.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری استفتائات جدید (بهمن ماه) و پاسخ‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را منتشر کرده است.

متن این استفتائات و پاسخ‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی به شرح ذیل است:

برگزاری مراسم ازدواج در ایام قمر در عقرب

سوال ۱: با توجه به اینکه در هر ماه قمری، بعضی از روز‌ها قمر در عقرب است، آیا برگزاری مراسم ازدواج در این روز‌ها اشکال دارد؟

جواب: در ایام قمر در عقرب، اجرای صیغه عقد نکاح، کراهت دارد، اما برگزاری مراسم اشکال ندارد.

مسح سر بر موی آغشته به روغن

سوال ۲: آیا ژل و یا روغن مو مانع مسح سر در وضو است؟

جواب: اگر جرم و چربی داشته باشد که مانع رسیدن آب به محل مسح باشد، وضو با آن صحیح نیست و باید برطرف نماید و تشخیص آن به عهده مکلف است.

استفاده از سهم اینترنت دیگران

سوال ۳: آیا استفاده از اینترنت بی سیم دیگران، جایز است؟
با ذکر این نکته که مالک آن با وجود اینکه می‌تواند بر روی آن رمز بگذارد، اما این کار را نکرده و فرکانسی است که در فضا منتشر است و ما بدون زحمت می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

جواب: بدون علم یا اطمینان به رضایت مالک، این کار جائز نیست و مجرد قرار ندادن رمز، مجوز انجام این کار نیست.

سوال ۴: خانمی پس از ازدواج به دلیل اختلاف با همسر خود، بیش از یک سال است که دور از وی زندگی می‌کند و به زودی از همسر خود طلاق می‌گیرد، آیا در شرایط فعلی یا بلافاصله بعد از طلاق، می‌تواند با مرد دیگری عقد موقت یا دائم بخواند؟

جواب: تا زمانی که صیغه طلاق با رعایت شرایط آن خوانده نشده و خانم، عدّه طلاق را سپری نکرده است، عقد ازدواج با شخص دیگر باطل است و زمان عدّه از وقتی محاسبه می‌شود که صیغه طلاق جاری شود، هرچند زن و مرد یک سال از هم دور باشند.

استفاده از اموال جامانده دیگران

سوال ۵: استفاده از مال به جا مانده از دیگران در امثال هتل‌ها یا خوابگاه دانشگاه و … که صاحب آن را نمی‌شناسیم، چه حکمی دارد؟

جواب: اگر بداند مالک از آن مال اعراض کرده یا نسبت به استفاده از آن راضی است، استفاده از آن اشکال ندارد، در غیر این صورت برداشتن آن مال جایز نیست، مگر اینکه به قصد رساندن آن به مالکش بردارد که در این صورت باید مال را حفظ کند و پس از تحقیق و یافتن مال ک، مال را به صاحبش بدهد و در صورتی که از یافتن مال ک آن مأیوس شود یا دسترسی به او ممکن نباشد، باید آن مال یا قیمت آن را به فقیر صدقه بدهد.

سؤال ۶:
۱. با توجه به اینکه واگذاری سهام عدالت به صورت اقساط (از محل سودِ حاصل از سهام)، بوده است آیا این سهام، متعلق خمس است؟ بر فرض وجوب، زمان تعلق چه زمانی است؟
۲. دولت برای برخی از اقشار ضعیف، قیمت سهام را با تخفیف محاسبه کرده و تفاوت قیمت را از محل منابع خود تأمین کرده است، آیا به مقداری که دولت تخفیف داده نیز خمس تعلق می‌گیرد؟
۳. حکم خمسِ سود‌هایی که قبل از آزادسازی (پس از سال ۹۵) حاصل شده و به افراد پرداخت شده یا نشده است، چیست؟

جواب:
۱) پس از آزاد شدن سهام عدالت، مقداری که قابل فروش است، در اولین سال خمسی، خمس آن به قیمتی که خریدار دارد، باید پرداخت شود.
۲) در این صورت نصف سهام، متعلق خمس است و نصف دیگر در حکم هبه است و خمس ندارد.
- در هر دو صورت قبل، کسانی که برای گذران زندگی نیاز به این سهام و سود حاصل از آن دارند به نحوی که با تخمیس آن، سود حاصل از مابقی، کفاف زندگی در حدّ شأن آن‌ها را نمی‌دهد، پرداخت خمس اصل سهام، واجب نیست.

۳) سود‌های مذکور جز درآمد سالی است که قابل وصول بوده است، که اگر در آن سال دریافت نشده و سال خمسی بر آن گذشته است، باید پس از دریافت، بلافاصله خمس آن پرداخت شود و اگر دریافت شده، حکم درآمد بین سال را دارد.

استفاده شخصی از اینترنت محل کار

سوال ۷: آیا استفاده از اینترنت محل کار برای کار شخصی جایز است؟

جواب: استفاده شخصی، جایز نیست و موجب ضمان است؛ مگر آنکه با اذن مسئولی باشد که شرعا و قانونا چنین حقی دارد.

انجام بازی‌های قماری رایانه‌ای

سوال ۸: آیا انجام بازی‌هایی که حکم قمار را دارند (مانند پاسور) به وسیله کامپیوتر یا مانند آن در نت نیز حرام می‌باشد؟

جواب: بازی‌هایی که به دلیل قمار بین دو طرف، حرام بوده اگر از طریق رایانه و به تنهایی باشد و برد و باختی در آن نباشد، فی نفسه جایز است.

حکم فعالیت در بازار فارکس

سوال ۹: آیا فعالیت در بازار فارکس (خرید و فروش ارز‌های خارجی) جایز است؟

جواب: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار معاملات ارز‌های خارجی، دو دسته‌اند:
دسته اول (که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته‌اند)، صرفاً یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و حضور واقعی بازار سهام حلال است یا حرام؟ در بازار مذکور ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می‌دهند که مشتری در آن مشغول معاملات ظاهری می‌شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصل شده نمی‌گردد.
دسته دوم کارگزارانی هستند که حضور واقعی در بازار دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید به نکات زیر توجه شود:
۱) معاملات باید به صورت خرید و فروش واقعی باشد، بنابراین اگر کسب درآمد صرفاً براساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد، مشروع نیست.
۲) معاملات اهرمی" که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می‌شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.

شک در وضو پس از نماز

سوال ۱۰: اگر کسی بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، وظیفه او چیست؟

جواب: نماز خوانده شده صحیح است، ولی باید برای نماز‌های بعدی وضو بگیرد.

سوال ۱۱: حق المارّه چیست؟ شرایط آن را بیان کنید.

جواب: کسی که در حال عبور به درختی میوه‌دار برسد با شرایط زیر می‌تواند از میوه آن بخورد:
بنا بر احتیاط واجب یقین به عدم رضایت مالک نداشته باشد.
به طور اتفاقی از آنجا عبور کند نه با قصد خوردن میوه.
ضرر و آسیب به درخت نزند و میوه‌ها را تلف نکند.
میوه را همان جا بخورد و با خود نبرد.
وارد ملک مانند باغ نشود.

شک در وضو پس از نماز

سوال ۱۲: اگر کسی بعد از نماز شک کند که وضو گرفته یا نه، وظیفه او چیست؟

جواب: نماز خوانده شده صحیح است، ولی باید برای نماز‌های بعدی وضو بگیرد.

مشخص نکردن مهریه در عقد

سوال ۱۳: عدم ذکر مهریه عمداً یا به خاطر فراموشی در عقد دائم و موقت، چه حکمی دارد؟

جواب: در عقد دائم، ذکر مهریه شرط نیست و اگر مهریه معین نشود، عقد صحیح است و چنانچه آمیزش جنسی صورت گرفته باشد زن مستحق مهر المثل است؛ ولی در عقد موقت تعیین و ذکر مهریه، جز ارکان عقد بوده و بدون آن عقد باطل است.