آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام

عرضه اولیه کوین (ICO) چیست؟

عرضه اولیه کوین (ICO) اصطلاحی برای انتشار یک رمزارز جدید برای اولین بار در بازار کریپتوکارنسی است. ICO مشابه عرضه اولیه در بازار سهام است، شرکت‌ها نیز از ICO برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند، درست مانند شرکت‌هایی که برای اولین بار وارد بازار سهام می‌شوند.

آشنایی با مفهوم عرض اولیه سکه (ICO)

اصطلاح ICO به معنی راه‌اندازی یک کوین یا رمزارز جدید در بازار بوده و یکی از مهم ترین اصطلاحات ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. نکته حائز اهمیت این است که بسیاری از این رمزارزها از طریق فرایندی متفاوت به نام ماینینگ ایجاد می‌شوند. ICO ها بیشتر شبیه به راه‌اندازی سهام‌های جدید عمل می‌کنند.

هنگامی که عرض اولیه کوین ICO برگزار می‌شود، گروه بزرگی از سرمایه‌گذاران می‌توانند آن ارز را خریداری کنند. کوین‌ها در ICO عموماً با استفاده از بلاکچین، فناوری پشت رمزارز و دیگر راه‌حل‌های ردیابی ارز دیجیتال ایجاد و توزیع می‌شوند. وب‌سایت Coindesk روزانه لیستی از عرض اولیه های کوین (ICO) موجود و آتی را به شما ارائه می‌دهد. با این حال، قبل از خرید، مهم است که نحوه عملکرد آنها و خطرات مرتبط با آن را درک کنید.

• اصطلاح: عرضه کوین اولیه
• مخفف: ICO
• تعریف: عرضه اولیه سکه (ICO) یک رویداد تأمین سرمایه جمعی برای جمع‌آوری پول برای یک رمزارز، شرکت یا سرمایه‌گذاری جدید است.

نحوه کار عرضه اولیه کوین

ICO معمولاً توسط یک شرکت جدید یا مطرح که به دنبال افزایش سرمایه برای رشد خود است، برگزار می‌شود. به‌طور مرسوم، بسیاری از شرکت‌ها برای جمع‌آوری سرمایه به سرمایه‌گذاران فرشته (angel investors)، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر (venture capital) یا عرضه اولیه عمومی (IPO) بازار سهام روی می‌آورند.

وقتی یک کسب‌وکار یک عرض اولیه ICO راه‌اندازی می‌کند، ارز خود را به دلار می‌فروشد. این ارز جدید باید از لحاظ تئوری ارزش شرکت یا خدمات پایه آن را دنبال کند. به همین دلیل است که SEC اغلب با عرض اولیه کوین‌ها مشابه سایر اوراق بهادار رفتار کرده و آنها را ملزم به رعایت قوانین می‌کند. ICO ها می‌توانند کاملاً پر ریسک باشند. در یک مورد، SEC یک بنیان‌گذار ICO را متهم به کلاه‌برداری از سرمایه‌گذاران به‌واسطه یک ICO 42 میلیون دلاری کرد.

برخلاف سرمایه‌گذاری‌های سنتی، ICO ها ممکن است توسط شرکت حفاظت از سرمایه‌گذاران اوراق بهادار (SIPC) بیمه نشده باشند، به همین علت، در صورت کلاه‌برداری، شانس کمی برای دریافت غرامت خواهید داشت. اما در صورتی که ICO خوب پیش برود، برای همه افراد شرکت‌کننده ممکن است سود خوبی عاید شود. اتریوم با راه‌اندازی یک ICO در سال ۲۰۱۴ منتشر شد. به گفته صرافی ارز دیجیتال جمینای (Gemini)، در فروش اولیه اتریوم، هفت میلیون اتر جدید به ارزش حدود ۲.۲ میلیون دلار در ۱۲ ساعت اول ضرب شد. در زمان ICO، ارزش اتر حدود ۰.۳۰ دلار بود. اما امروز ارزش یک اتر بیش از ۳۰۰۰ دلار است.

انواع عرضه اولیه یا ICO در ارزهای دیجیتال

ICO	عرضه اولیه سکه (دارایی دیجیتال)	مثال
هدف	فروش و معرفی پروژه	پروژه CLY بر بستر BSC
نام پروژه	معرفی پروژه برای ورود به بازار	معرفی پروژه Clytie
تاریخ	تاریخ شروع ICO	۱۲ فوریه ۲۰۲۲
ارزش	ارزش کل ICO	۱۰۰ هزار دلار

ICOها معمولاً به صورت رویدادهای خصوصی یا عمومی برگزار می‌شوند. ICOهای خصوصی به سرمایه‌گذاران معتبر محدود می‌شوند و شرکت کنترل بیشتری بر سرمایه‌گذاران دارد. اما در یک عرضه اولیه کوین ICO عمومی، هرکسی می‌تواند ارز مورد نظر را از طریق یک صرافی ارز دیجیتال خریداری کند. به غیر از این دو، ممکن است با این نوع از ICO ها نیز در هنگام گشت‌وگذار در بازار برخورد کنید:

عرضه توکن اوراق بهادار (STO):

عرضه توکن اوراق بهادار بیشتر شبیه IPO است زیرا این توکن به عنوان سهام در بازار عمل می‌کند. این نوع از توکن‌ها به شدت توسط SEC نظارت و قانون‌گذاری می‌شود.

عرضه اولیه سکه تعاملی (IICO):

IICO نوعی ICO است که در آن یک محدودیت روی میزان خرید هر سرمایه‌گذار اعمال می‌شود. این باعث می‌شود افراد بیشتری بتوانند در آن شرکت کنند.

حراجی عرضه اولیه (Initial Supply Auction):

در حراجی عرضه اولیه، یک ارز با یک قیمت اولیه بالا منتشر می‌شود و تا رسیدن به یک کف قیمتی موثر کاهش پیدا می‌کند.

توافق ساده برای توکن‌های آتی (SAFT):

SAFT نوعی جذب سرمایه است که برای استارتاپ‌های ارز دیجیتال به کار می‌رود و سرمایه‌گذاران معتبر را هدف قرار می‌دهد. در این روش وعده داده می‌شود که هنگامی که پروژه یا شرکت به بهره‌برداری رسید، توکن‌هایی به سرمایه‌گذاران ارسال خواهد شد. تفاوت SAFT با ICO معمولی این است که در ICO توکن‌ها بلافاصله منتشر می‌شوند. اما در SAFT شرکت وعده ارسال توکن‌ در آینده را می‌دهد.

ایردراپ (Airdrop):

ایردراپ‌ روشی سرگرم‌کننده برای به دست آوردن رمزارزهای جدید است. یک شرکت با ایردراپ، تعداد کمی توکن را به صورت رایگان به شما هدیه می‌دهد تا پروژه خود را در بازار معرفی و تبلیغ کند.

نکته: در نظر داشته باشید که برخی از رمزارزها و کوین‌ها بدون ICO راه‌اندازی می‌شوند. این کوین‌ها از همان اول استخراج می‌شوند. لایت‌کوین (LTC) نمونه‌ای از یک ارز دیجیتال است که ICO ندارد.

جایگزین‌های عرضه اولیه کوین ICO

عرضه های اولیه کوین ICO یک فرصت سرمایه‌گذاری جالب، هرچند پر ریسک را ارائه می‌دهد. اگر نمی‌خواهید این ریسک را بپذیرید، انواع مختلفی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد. به‌جای ICO، می‌توانید بر روی رمزارزهای مختلف تمرکز کرده و منتظر بمانید تا ببینید کدام ارز بیشترین استفاده و محبوبیت را پیدا می‌کنند. برخی از کوین‌ها سقوط می‌کنند و برخی دیگر سر به فلک می‌کشند. پیش‌بینی این‌که کدام رمزارز در ابتدا خوب عمل می‌کند سخت است، بنابراین می‌توانید آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام صبر کنید تا ببینید چه اتفاقی خواهد افتاد.

اگر تازه‌وارد هستید، بهترین گزینه برای شروع می‌تواند رمزارزهای مطرحی همچون بیت‌کوین یا اتریوم باشد. صندوق‌های ETF ارز دیجیتال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک نیز می‌توانند به عنوان راهی برای ورود به بازار رمزارز عمل کنند. ما ICO ها را با IPO ها مقایسه کرده‌ایم، اما توجه به تفاوت‌های آنها نیز مهم است. در بخش زیر برخی از مزایا و معایب هر کدام آورده شده است:

مزایا و معایب ICO

توضیح مزایا

• یک سرمایه‌گذاری هیجان‌انگیز:

ICO ها و رمزارزها یک دارایی جدید با ویژگی‌های منحصربه‌فرد هستند. بسیاری از علاقه‌مندان رمزارزها را یک سرمایه‌گذاری سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز تلقی می‌کنند.

• آزاد برای همه افراد:

تقریباً همه افراد در جهان می‌توانند در بازار آزاد رمزارز شرکت کنند. برای شروع فقط به یک کیف پول ارز دیجیتال نیاز دارید.

• سود بالقوه بالا:

برخی از کوین‌ها سودهایی نجومی به سرمایه‌گذاران بلندمدت خود می‌دهند.

توضیح معایب

همیشه قانون‌گذاری نمی‌شوند: در حالی که ICO های اوراق بهادار باید تحت مقررات SEC قرار گیرند، اما بسیاری از ICO ها قانون‌گذاری نشده یا قوانین را زیر پا می‌گذارند.

ریسک بسیار بالا: برخلاف بازارهای سرمایه‌گذاری سنتی و قانون‌گذاری شده، اگر حادثه‌ای پیش بیاید، شانس کمی برای دریافت غرامت خواهید داشت و این خطر وجود دارد که ارزش دارایی شما به صفر برسد.

آیا عرضه اولیه کوین ها (ICO) ارزش شرکت کردن دارند؟

شرکت در ICO ها برای سرمایه‌گذارانی که به خطر سوداگرانه بازار پر نوسان و جدید ارز دیجیتال اهمیتی نمی‌دهند، ارزش دارد. برای سرمایه‌گذارانی که رویکردی محافظه‌کارانه‌ نسبت به پول خود دارند، ICO ها ایده خوبی نیست.

معنای ICO برای سرمایه‌گذاران انفرادی

بی ثباتی بازار رمزارز، آن را به مکانی ایدئال برای تریدرهای روزانه که چندین بار در روز خریدوفروش می‌کنند تبدیل کرده است. سرمایه‌گذاران منفعل یا محافظه‌کار باید رویکرد متفاوتی را اتخاذ کنند و اندوخته‌های ارز دیجیتال خود را به حداقل برسانند. حتی استراتژیست‌های مطرح در JPMorgan Chase گفته‌اند که سرمایه‌گذاران می‌توانند تنها تا ۱ درصد از سبد پرتفوی خود را در بیت‌کوین نگهداری کنند، اما آنها به ICO اشاره نکردند. اگر می‌خواهید خرید کنید و نگه دارید، نگه داشتن مقدار کمی از کوین‌ها ازجمله کوین‌های ICO لزوماً ایده بدی نیست.

نحوه دریافت ICO

اگر برای شروع اولین عرضه اولیه کوین ICO خود آماده هستید، زمان انتشار رمزارزی که می‌خواهید بخرید را پیدا کنید. یک کیف پول که از آن رمزارز پشتیبانی می‌کند تهیه کنید، یا یک حساب در صرافی ایجاد کنید که به شما امکان معامله را می‌دهد.

مراحل زیر را برای خرید رمزارز از طریق ICO دنبال کنید:

• در یک صرافی ارز دیجیتال حساب باز کنید.
• کیف پول سخت‌افزاری، نرم‌افزاری یا کاغذی تهیه کنید.
• خرید خود را از طریق وب‌سایت ICO انجام دهید و کوین‌ها را به کیف پول خود ارسال کنید.
• بیشتر ICO ها به حساب‌های صرافی نیاز دارند، اما ممکن است همه آن‌ها اینطور نباشد.

ساده است، اما انجام این مراحل برای افرادی که تجربه زیادی در زمینه کامپیوتر یا فناوری ندارند ممکن است کمی دشوار باشد.

سولات متداول

عرضه اولیه سکه ارز دیجیتال چیست؟

عرضه اولیه سکه یا Initial Coin Offering اصطلاحی است که برای انتشار یک رمز ارز جدید برای اولین بار در بازار کریپتوکارنسی استفاده می‌شود.

از چه طریقی می‌توانیم از تاریخ ICOهای بازار ارزهای دیجیتال مطلع شویم؟

از طریق سایت های معتبر ارزهای دیجیتال مانند وبسایت کوین مارکت کپ می‌توانید از تاریخ ICOهای معتبر بازار مطلع شوید.

مکانیزم معاملات قراردادهای آتی سهام در بورس تشریح شد

طوبی دهقانی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به مکانیزم معاملات قراردادهای آتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران گفت: بازار معاملات قراردادهای آتی مالی از قبیل آتی سهام، آتی شاخص و آتی ارز امروزه رواج زیادی پیدا کرده اند.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران افزود: بر این اساس آشنایی با نحوه کارکرد بازارهای آتی و مکانیزم معاملات در این بازارها، برای سرمایه گذاری اهمیت زیادی دارد، چرا که سرمایه گذار می تواند با تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری خود، علاوه بر کسب سود، ریسک سرمایه گذاری های خود را نیز کاهش دهد.
وی در ادامه با اشاره به این که بورس اوراق بهادار تهران از سال 89 اقدام به راه اندازی قراردادهای آتی سهام کرده است اظهار داشت: به دلیل محدودیت های سامانه معاملاتی مانند عدم گستردگی شبکه معامله گران و با هماهنگی با سازمان بورس سامانه معاملات برخط آتی سهام در سال 92 راه اندازی شد.

دلایل کاهش حجم معاملات قراردادهای آتی سهام
دهقانی گفت: نگاهی به سابقه معاملات بورس نشان می دهد قراردادهای آتی سهام در سال 90 تعداد قابل توجهی بوده و مورد اقبال معامله گران قرار گرفته است اما در سالهای گذشته حجم معاملات این قراردادها کاهش چشمگیری داشته است.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس در خصوص دلایل کاهش معاملات در بازار قراردادهای آتی سهام گفت: تغییر نرم افزار آتی و عدم تمایل کارگزاران به استفاده از نرم افزار جدید، ریسک قابل توجه بازار آتی و مشکلات ایجاد شده برای برخی از کارگزاران در بازار آتی سکه، توقف های طولانی نماد معاملاتی برخی از سهام، ابهام در بازار سهام و عدم امکان پیش بینی های بلندمدت و رکود در بازار سهام و نقدشوندگی پایین بازار سهام و همچنین بازار آتی سهام از جمله دلایل کاهش حجم معاملات در بازار قراردادهای آتی سهام هستند.
وی اذعان داشت: همچنین با توجه به ریسکی بودن این ابزار، محدودیت های معاملاتی برای برخی از فعالان بازار از جمله صندوق های سرمایه گذاری و تامین سرمایه ها وجود دارد که این مساله باعث می شود تعداد قابل توجهی از اشخاص نتوانند در بازار آتی فعالیت قابل توجهی داشته باشند.

لزوم آموزش و فرهنگ سازی
دهقانی با تاکید بر لزوم آموزش و فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در این زمینه افزود: بر این اساس بورس اوراق بهادار تهران در راستای آموزش و فرهنگ سازی اقدام به برگزاری جلسات و دروه های آموزشی متعددی با سرمایه گذاران و کارگزاران به صورت رایگان نموده است و هم اکنون نیز کلاسهای آموزشی برای عموم در بورس برگزار می شود. علاوه بر این در صورت درخواست کارگزاران به صورت اختصاصی جلسات آموزشی نیز در این زمینه برگزار می شود.

شرایط انجام معاملات قراردادهای آتی سهام در آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام بورس
وی در خصوص شرایط انجام معاملات قراردادهای آتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران گفت: ساعت انجام معاملات این قراردادها در بورس از ساعت 9 الی 12:30 است و روزانه آمار معاملات قراردادهای آتی سهام در سایت شرکت بورس به صورت اطلاعیه منتشر می شود که نمای بازار آتی را در آن روز نشان می دهد.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران اضافه کرد: تعداد موقعیت های باز نشان می دهد که بر روی آن قرارداد خاص چند قرارداد بین خریداران و مشتریان منعقد شده است.

ملزومات انجام معاملات قراردادهای آتی سهام
وی در خصوص ملزومات انجام معاملات قراردادهای آتی سهام گفت: کارگزاران بورسی باید شرایطی چون تهیه سامانه معاملات برخط (به صورت آنلاین) معاملات قراردادهای آتی سهام، تضمین نزد شرکت سپرده گذاری، مجوز معامله آتی سهام از سازمان بورس و مشتری یابی و آموزش معامله گران کارگزاری را برای انجام معاملات قراردادهای آتی سهام در بورس داشته باشند.
دهقانی در خصوص مراحل انجام معاملات قراردادهای آتی سهام توسط مشتریان نیز یادآور شد: در گام نخست مشتریان باید به کارگزاران رسمی مراجعه و نسبت به امضای بیانیه ریسک و قرارداد کارگزار مشتری اقدام کنند و مقررات معاملات برخط و تامین وجه تضمین اولیه مطابق با مشخصات قرارداد هم باید توسط آنان رعایت شود.

استراتژی های بازار آتی
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس در ادامه مصون سازی و سفته بازی را دو کاربرد مهم بازارهای آتی عنوان کرد و افزود: مصون سازی از قراردادهای آتی برای محافظت در برابر تغییرات قیمت و سفته بازی از قرارداد آتی برای کسب سود از تغییرات در قیمت های آتی استفاده می کند.
وی اضافه کرد: اگر سفته بازان معتقد باشند که قیمت افزایش خواهد یافت، در این صورت برای کسب سود مورد انتظار، موقعیت خرید اتخاذ می کنند و برعکس، سفته بازان با اتخاذ موقعیت فروش، از کاهش مورد انتظار در قیمت سود کسب می کنند.

چرا سفته بازان قراردادآتی می خرد؟
دهقانی در پاسخ به این پرسش که چرا سفته بازان قراردادآتی می خرد و به طور مستقیم، دارایی پایه را خریداری نمی کنند تصریح کرد: یکی از این دلایل، هزینه های معاملاتی است که در بازارهای آتی بسیار کم است و دلیل مهم دیگر، اهرم است؛ چرا که وجه تضمین یا ودیعه ای که می پردازند، بطور قابل ملاحظه ای از ارزش سهام قرارداد کمتر است.

تفاوت سهام و قراردادهای آتی سهام
وی در خصوص تفاوت های سهام و قراردادهای آتی سهام نیز گفت: قراردادهای آتی سهام در واقع یک نوع قرارداد است که طی آن خریدار و فروشنده متعهد می شوند تعداد معینی سهام را در آینده و به قیمت مشخصی با هم معامله کنند؛ بنابراین قراردادهای آتی سهام یک نوع تعهد محسوب می شوند و در تاریخ سررسید خریدار و فروشنده الزام دارند که این معامله را انجام دهند.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس اضافه کرد: همچنین اگر یکی از طرفین معامله تعهد خود را انجام ندهد، مثلا خریدار، پول را واریز نکند و یا فروشنده، سهام را برای فروش در کد معاملاتی خود نداشته باشد، می گویند خریدار یا فروشنده نکول کرده اند که در این صورت نکول کننده باید خسارت مربوط را بپردازد. بعلاوه این که این امکان وجود دارد که هر دو طرف نیز نکول کنند.
دهقانی گفت: عمر نامحدود سهام نیز یکی دیگر از تفاوت ها میان سهام و قراردادهای آتی سهام است و بر این اساس باید اشاره کرد که قراردادهای آتی سهام دارای سررسید هستند.
وی اضافه کرد: در زمان خرید سهام، کل ارزش سهام پرداخت می شود ولی اگر قرارداد آتی سهام خریداری یا فروخته شود، ابتدا فقط 20 درصد ارزش قرارداد به قیمت تئوریک که در ابتدای انتشار قرارداد مشخص می شود باید پرداخت شود که این مسئله باعث می شود که خریدار یا فروشنده قرارداد با مبلغ پول کمتری تعداد سهام بیشتری را متعهد به خرید یا فروش شود.

ریسک معاملات قراردادهای آتی سهام
وی در خصوص ریسک معاملات قراردادهای آتی سهام نیز یادآور شد: در کلیه معاملات آتی، سود و زیان خریدار و فروشنده متقارن است؛ بدین مفهوم که اگر طرف دارنده موقعیت تعهدی خرید در این قرارداد سود می کند، طرف دارنده موقعیت فروش زیان می کند.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس گفت: مسئله ای که در این زمینه بسیار اهمیت دارد، وجود اهرم مالی است که این ریسک را تشدید می کند.
دهقانی اضافه کرد: همچنین توقف نمادهای معاملاتی سهام به مدت طولانی می تواند یک ریسک محسوب شود؛ به خصوص اگر فروشنده سهام را در اختیار نداشته باشد و بخواهد قبل از سررسید اقدام به خریداری سهام پایه کند.
رئیس اداره عملیات بازار شرکت بورس در پایان اظهار داشت: نقدشوندگی بازار قراردادهای آتی سهام در حال حاضر بسیار پایین است و به دلیل اینکه مشارکت کنندگان در این بازار کم هستند و بازارگردانی نیز در این بازار فعالیت ندارد، این موضوع می تواند به عنوان یکی دیگر از ریسک های معاملات قراردادهای آتی سهام مطرح باشد.
انتهای پیام/

دوره بازار آتی (سکه طلا، زعفران، پسته، زیره)

بازار آتی در همه جهان از آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام زمان شکل ‌گیری به دلیل ویژگی‌ های ممتاز خود موفق به جذب سرمایه‌ گذاران متعددی شده است. خوشبختانه در ایران بازار آتی سکه به همت بورس کالا از آذر ماه سال ۱۳۸۷ راه‌ اندازی شد و اکنون با تجربه‌‌ای نزدیک به یک دهه به بلوغ خود رسیده است.

بدیهی است استفاده از مزیت‌‌های استثنایی این بازار نیازمند کسب دانش کافی است. با توجه به ماهیت رقابتی این بازار، آگاهی از قوانین و دستورالعمل‌ ها، شناخت روش ها و ابزارهای تحلیلی، توانایی تدوین استراتژی صحیح معاملاتی و مطلع بودن از خطرات و ریسک‌ های بالقوه موجود، امری ضروری است.

در این مقاله و مقالات بعدی که توسط تیم تولید محتوای آموزشی کالج تی بورس تهیه می گردد، به بررسی قراردادهای آتی و نحوه معامله شدن آن می‌ پردازیم.

قرارداد آتی (Future market) چیست؟

قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می ‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص(سکه طلا، زعفران) را به قیمتی که الان تعیین می‌‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.

مزیت های مهم بازار آتی

1. وجود اهرم در معاملات (یعنی می‌توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم)
2. دو طرفه بودن بازار (هم از بالا رفتن قیمت می‌‌توان سود کرد و هم از افت قیمت‌‌ها).

اهرم مالی بازار آتی چیست؟

چنانچه می‌‌دانید از اهرم در مواقعی استفاده می‌شود که می‌‌خواهیم با وارد کردن نیرویی کوچک، نتیجه‌‌ای بسیار بزرگ‌ تر بدست ‌آوریم. افراد با هوش مالی بالا همواره به دنبال یافتن فرصت‌‌های سرمایه‌ گذاری با قابلیت اهرمی هستند، اهرم می‌‎تواند با تغییر در زمان، نتیجه نهایی، مواد اولیه و یا سرمایه اولیه، به سرمایه‌ آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام گذاران فرصت ثروتمند شدن دهد.

همچنین استفاده اشتباه از وضعیت‌ های اهرمی می‌‌تواند منجر به شکست‌ های سنگین مالی شود، لذا افرادی با درجه ریسک‌ پذیری بالاتر و هوش و ذکاوت بالا همواره به دنبال سرمایه گذاری‌ های با اهرم بالاتر هستند.

بازار آتی این اهرم را از طریق سرمایه اولیه برای معامله‌ گران ایجاد کرده است. یعنی با در اختیار داشتن مبلغ یک دهم قرارداد می‌‌توانند بر روی کل قرارداد سرمایه‌ گذاری کنند و سود ۱۰ برابری و یا زیان ۱۰ برابری به حساب آن‌ها منظور گردد.

در معاملات آتی مشتری با واریز مبلغی به عنوان ضمانت نزد بورس کالا اقدام به خرید و یا فروش می نماید، در صورت پیش ‌بینی درست قیمت ، سود مشتری به حسابش واریز و در صورت زیان از مبلغ ضمانت مشتری برداشت و به حساب طرف مقابل واریز می‌ گردد.

حتما بخوانید: قرارداد آتی سبد سهام چیست و چگونه معامله می‌شود؟

دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری می‌ کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن‌ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله‌ گران فقط زمانی می‌‌توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت‌ ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملا نمی‌توانند انتظار سود داشته باشند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی ، افراد می‌ توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می‌ یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می‌ رسانند. از طرفی وقتی سرمایه‌ گذاران پیش‌ بینی می‌‌کنند که قیمت ‌ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش‌ فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت‌ ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می‌ کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می ‌کنند.
این سبب می شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت ‌ها در هر طرف کسب سود کنید.

وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟

در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده‌گذاری می‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می شود، بنابراین با کاهش قیمت ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس.

حتما بخوانید: بورس کالا چیست و نحوه انجام معامله در بورس کالا چگونه است؟

اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟

قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی بطور شفاف و آزاد تعیین می‌گردد.

لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب و کار در بازار، تغییرات قیمتی ،تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا می‌کنند.

همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای موردنظر، حمل و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمت های آتی ایفاء می‌کنند.

ویژگی کالاهای پذیرفته شده در بورس چیست؟

در بورس کالا اقلام مختلف کالایی نظیر فلزات، کالاهای کشاورزی، محصولات صنعتی و معدنی قابل معامله و پذیرش هستند به شرط اینکه استانداردها و شرایط مورد نظر بورس را کسب نمایند.

لذا ویژگی اصلی کالاهای بورسی احراز شرایط استاندارد بورس جهت معامله می‌باشد که این شرایط شامل کیفیت کالا، نحوه تحویل، اندازه قراردادها ، کارمزدها، جریمه‌ها و … است.

آیا معاملات بازار آتی خطرناک است؟

معاملات آتی خطر ندارد. معامله گرانی خطرناک‌اند که معامله آتی را نمی‌شناسند ولی وارد معامله آتی می‌شوند. روش تسویه را نمی‌دانند و با چگونگی پوشش ریسک آشنایی ندارند. از این رو لازم است معامله گران قبل از هر چیز با معاملات آتی آشنا شوند.

معاملات بازار آتی، چه منافعی برای معامله گران دارد؟

۱٫ مدیریت نمودن ریسک معامله از طریق پوشش دادن آن (Hedging)

در معاملات بازار آتی سرمایه گذاران می‌توانند از قرار گرفتن دارائی هایشان در معرض نوسانات قیمت بازار جلوگیری نمایند و با خرید و فروش به موقع قراردادهای آتی، زیان خود را کاهش داده یا از آن جلوگیری نمایند.

حتما بخوانید: اوراق مشارکت چیست و چگونه اوراق مشارکت بخریم؟

۲٫ استفاده از منافع اهرم مالی (Leverage)

معامله قراردادهای آتی در برگیرنده‌ی مقدار زیادی ریسک است و به معامله گران فرصت بدست آوردن سود زیادی را نیز می‌دهد. معامله گر با یک سپرده اولیه اندک، می‌تواند معادل ارزش دارایی را کنترل کند.

۳٫ کمک به کشف قیمت

تقابل عرضه و تقاضا در بازار منجر به کشف قیمت می‌گردد از این رو به دلیل حجم بالای اینگونه معاملات، قیمت های عادلانه و شفاف از این بازار استخراج می‌گردد و نهایتا این شرایط به نفع تولیدکننده و مصرف کننده خواهد بود.

۴٫ امکان نقد شوندگی زیاد قرارداد آتی در دست معامله گر

در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد نیاز به مالک بودن آن کالا یا دارایی معین ندارد، بلکه با عمل پیش فروش می‌تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آنرا از بازار فیزیکی تهیه نماید.

۵٫ تضمین معاملات توسط اتاق پایاپای بورس

اتاق پایاپای بورس هر نقش مهمی را جهت تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده در بورس ایفاء می‌کند و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله خریدار و فروشنده در اجرای سالم معاملات آتی در بورس است.

بدین صورت که ریسک طرف مقابل را حذف می‌کند و در حقیقت اتاق پایاپای هر بورس در مقابل خریدار نقش فروشنده و در مقابل فروشنده نقش خریدار را ایفاء می‌کنداز این جهت کلیه قراردادهای آتی معامله شده در بورس را تضمین نموده و سرمایه گذاران از این جهت اطمینان خاطر حاصل می‌نمایند.

۶٫ سرعت نقد شوندگی

با ورود معاملات بازار آتی به بورس سرعت نقدشوندگی در بازار و نیز نقدینگی در بازار افزایش می‌یابد و سرمایه ها بصورت جهت دار به بورس بازمی‌گردد.

حتما بخوانید: بازارگردان کیست و چه وظایفی دارد؟

۷٫ استاندارد شدن قرار داد ها

کلیه قراردادهایی که در بورس معامله می‌شوند، باید استانداردهای لازم را دارا باشند و در کلیه بورس ها واحد پذیرش و استاندارد کالا فعالیت دارند که محصولات را از نظر کمیت و کیفیت با استاندارد تعریف شده توسط بورس تطبیق می دهند. بنابراین محصولاتی که وارد بورس می شوند به قراردادی استاندارد تبدیل می‌شوند.

۸٫ هزینه اندک معاملات

مطالعات نشان داده است که معاملات آتی هزینه های معادل یک دهم هزینه معاملات سهام را دارد.

در این مطلب به زبان ساده با تعریف قرارداد آتی و مزایای آن آشنا شدیم. دانستیم که وجود اهرم در معاملات و دو طرفه بودن بازار به ما کمک می‌کند تا سود قابل توجهی از سرمایه ‌گذاری خود به دست آوریم. همچنین بازار آتی هم برای کسانی مورد استفاده است که قصد دارند ریسک خود را کاهش دهند و هم برای نوسان ‌گیران که قصد دارند از تغییرات قیمت سود کسب نمایند.

به‌ طور کلی با توجه به این مزایا ،این بازار می ‌تواند جزء گزینه‌‌های مناسب برای سرمایه‌ گذاری باشد. در مقالات بعدی با مفاهیم اصلی و کاربردی بازار آتی آشنا خواهیم شد.

۲۰ مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس

آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از ضروری‌ترین مواردی است که هر سرمایه گذاری باید انجام دهد. اینکه صندوق سرمایه گذاری شاخصی چه تعریفی دارد یا توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه گذار یا معامله‌گران بورس می‌کند، از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه گذاری مستقیم یا غیرمستقیم آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام در بورس با آ‌ن‌ها آشنا باشید. در ادامه این مطلب به‌طور اجمالی ۲۰ مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس ‍ را با هم مرور می‌کنیم.

۱- مفاهیم بورس: شاخص کل

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به‌عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام​ شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

۲- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found آشنایی با مفاهیم آتی سبد سهام نوعی از صندوق‌های سرمایه گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل ‌شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای‌ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.

۳- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول‌های خود را در صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری می‌کنند. ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه گذاری آن‌ها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.

۴- مفاهیم بورس: صندوق سرمایه گذاری شاخصی

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص‌ (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین‌ شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه گذاری می‌کند. شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن‌ و حذف ریسک مدیریت صندوق‌ است.

۵- مفاهیم بورس: سبدگردانی (Separately managed account)

سبدگردانی، همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خریدوفروش آن‌ها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش‌ازاین نیز تجربه سبدگردانی به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر‌اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند.

همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

۶- مفاهیم بورس: تحلیل تکنیکال و بنیادی

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis)‌ به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می‌پردازد؛ اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)‌ از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشان‌دهنده‌ حرکت آینده یک سهم به آن‌سو هستند. تحلیلگران بنیادی در جست‌و‌جوی این هستند که ارزش ذاتی​ سهام چقدر است و براساس دانسته‌های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می‌کنند؛ درحالی‌که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها می‌توان به سود رسید.

۷- مفاهیم بورس: اوراق بدهی

اوراق بدهی مانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی سپرده نوعی ابزارهای بدهی هستند که با شرایط معین بین دو طرف معامله می‌شوند. به‌بیان‌دیگر اوراق بدهی اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به‌موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص(سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق به‌عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکت‌های بزرگ و دولت وام می‌دهد و با کمک آن سود ثابتی را به دست می‌آورد.

۸- مفاهیم بورس: پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یک واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود. به‌بیان‌دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه گذار آن‌ها را خریداری کرده ‌است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه گذاران نگهداری شده یا به‌وسیله سبدگردان‌های حرفه‌ای‌ مدیریت می‌شود. بازده سرمایه گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و شرکت‌های سرمایه گذاری نمونه‌هایی هستند که به‌صورت پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای قیمت‌گذاری آن‌ها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت‌هاست.

۹- مفاهیم بورس: دارایی تحت مدیریت (AUM)

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی است که یک‌نهاد مالی مانند صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است. شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری معمولا کارمزدهای خود را به‌تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می‌کنند، بنابراین دارایی‌های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ‌های کارمزد تعیین‌کننده اصلی درآمدهای یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

۱۰- مفاهیم بورس: ارزش خالص دارایی NAV

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌ها می‌باشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌های سرمایه‌‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به‌کار می‌رود.

۱۱- مفاهیم بورس: عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند. جزئیات سهامی که عرضه می‌شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

۱۲- مفاهیم بورس: بازار گاوی

در بازار گاوی (Bull market) تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند و فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. بازار گاوی به دوره‌ای گفته می‌شود که قیمت‌ها در حال افزایش است. ویژگی اصلی بازار گاوی، خوش‌بینی، اعتماد سرمایه‌گذاران و انتظار ادامه روند افزایشی است. بازار گاوی در مقابل بازار خرسی قرار دارد. بازارهای گاوی و خرسی معمولاً با چرخه‌های تجاری هم‌زمان هستند. شروع بازار گاوی معمولاً نشان‌دهنده‌ گشایش اقتصادی است، زیرا عقاید عمومی درباره وضعیت اقتصادی آینده، قیمت سهام را تغییر می‌دهد. همچنین بازارهای خرسی قبل از رکود اقتصادی شروع می‌شوند.

۱۳- مفاهیم بورس: بازار خرسی

بازار خرسی (Bear market) موقعیتی است که در آن قیمت اوراق بهادار کاهش‌یافته و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران تبدیل به ترس و بدبینی می‌شود. به‌بیان‌دیگر در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است و همین امر رمقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. بازار خرسی نباید با اصلاح قیمت‌ها اشتباه گرفته شود، اصلاح قیمت‌ها روند کوتاه‌مدت دارد و کمتر از دو ماه طول می‌کشد. در اصلاح قیمت سرمایه‌گذاران می‌توانند یک نقطه ورود پیدا کرده سهام را بخرند، درحالی‌که در بازار خرسی نقطه ورود وجود ندارد.

۱۴- مفاهیم بورس: ارزش ذاتی

ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته ‌است.

با این تفاسیر شاید برای شما این سؤال به‌وجود آید که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت یا ارزش ذاتی یک سهم وجود دارد؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم‌ اکنون ۲۰۰ تومان است. به‌بیان‌دیگر، سهام شرکت الف هم‌اکنون با قیمت ۲۰۰ تومان در بورس در حال خریدوفروش است؛ اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از سرمایه‌گذاران خریدار سهم سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آن‌ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ارزش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، از نگاه آن‌ها بیشتر از قیمت بازار این سهم است. بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه‌گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم پایین‌تر از ارزش بازار آن سهم باشد، این سهم گزینه مناسبی برای فروش خواهد بود.

گفتنی است ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. تحلیلگران با در نظر گرفتن دارایی‌های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری شرکت‌ در سال‌های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به‌دست می‌آورند و آن را با ارزش روز سهم مذکور مقایسه می‌کنند. تصمیم درباره خرید یا فروش سهم توسط تحلیلگران به‌تفاوت قیمت ارزش ذاتی و ارزش روز بازار آن بستگی دارد.

۱۵- مفاهیم بورس: ضریب بتا

ضریب بتا(β) معیاری است که براساس داده‌های تاریخی معاملات سهام بدست آمده و معرف میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایه‌گذار با تصاحب آن سهم نسبت به‌کل بازار متحمل می‌شود. بتای یک سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده‌ میزان نوسان آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار است. اگر بتا کوچک‌تر از یک باشد، آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد. بتای بازار که شامل همه دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری است، برابر با یک است.

۱۶- مفاهیم بورس: آربیتراژ

آربیتراژ (Arbitrage) به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است، از دیدگاه علمی، آربیتراژ احتمال سود بدون ریسک پس از کسر هزینه‌های انجام معامله است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود.

سود آربیتراژی زمانی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می‌شود، اما قیمت‌های یکسانی ندارد. آربیتراژ این امکان را به وجود می‌آورد که در بلندمدت قیمت‌ها به میزان زیادی از ارزش منصفانه فاصله نگیرند. با فاصله گرفتن قیمت‌ها در یک بازار از قیمت منصفانه، آربیتراژگران فعال شده و با خرید این کالا از بازارهای دیگر ‌قیمت را به قیمت منصفانه نزدیک می‌کنند. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.

۱۷- مفاهیم بورس: سهام شناور آزاد

سهام شناور آزاد (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه‌مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

۱۸- مفاهیم بورس: سود هر سهم و سود پرداختی سهام

سود هر سهم یا EPS عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم. سود سهام پرداختی به ازای هر سهم یا DPS عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم می‌شود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع‌شده توسط شرکت است.

۱۹- مفاهیم بورس: نماد

نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکت‌ها که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آن‌ها در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال شرکت ملی مس ایران با نماد «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نماد «شبندر» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی می‌شوند. بد نیست بدانید معمولا حرف اول در یک «نماد» نشان‌دهنده صنعت مربوطه و بخش دوم خلاصه‌ای از نام شرکت است.

به‌عنوان‌مثال تمام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با حرف «و» شروع می‌شود.

۲۰- مفاهیم بورس: بازار خارج از بورس (OTC)

بازار خارج از بورس (Over The Counter) یک بازار غیرمتمرکز و بدون مکان فیزیکی است که معامله به‌طور مستقیم بین دو نفر انجام می‌شود و قیمت معامله لزوماً به‌صورت عمومی منتشر نمی‌شود. در این بازار قیمت‌ها براساس مذاکره تعیین می‌شوند و معاملات از طریق شبکه‌های کامپیوتری، تلفن و ایمیل صورت می‌گیرد. محصولات معامله‌ شده در بورس باید استاندارد باشند، درحالی‌که این محدودیت در بازار خارج از بورس وجود ندارد و طبق قرارداد دو طرف، ویژگی‌های مورد معامله مشخص می‌شود.

۲۰ مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس

آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از ضروری‌ترین مواردی است که هر سرمایه گذاری باید انجام دهد. اینکه صندوق سرمایه گذاری شاخصی چه تعریفی دارد یا توجه به شاخص کل چه کمکی به سرمایه گذار یا معامله‌گران بورس می‌کند، از جمله مواردی هستند که باید برای سرمایه گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در بورس با آ‌ن‌ها آشنا باشید. در ادامه این مطلب به‌طور اجمالی ۲۰ مورد از پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس ‍ را با هم مرور می‌کنیم.

۱- مفاهیم بورس: شاخص کل

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به‌عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام​ شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

۲- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوق‌های سرمایه گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل ‌شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای‌ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.

۳- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول‌های خود را در صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک سرمایه گذاری می‌کنند. ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه گذاری آن‌ها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.

۴- مفاهیم بورس: صندوق سرمایه گذاری شاخصی

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص‌ (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین‌ شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه گذاری می‌کند. شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن‌ و حذف ریسک مدیریت صندوق‌ است.

۵- مفاهیم بورس: سبدگردانی (Separately managed account)

سبدگردانی، همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خریدوفروش آن‌ها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش‌ازاین نیز تجربه سبدگردانی به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر‌اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند.

همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

۶- مفاهیم بورس: تحلیل تکنیکال و بنیادی

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis)‌ به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می‌پردازد؛ اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)‌ از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشان‌دهنده‌ حرکت آینده یک سهم به آن‌سو هستند. تحلیلگران بنیادی در جست‌و‌جوی این هستند که ارزش ذاتی​ سهام چقدر است و براساس دانسته‌های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می‌کنند؛ درحالی‌که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها می‌توان به سود رسید.

۷- مفاهیم بورس: اوراق بدهی

اوراق بدهی مانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی سپرده نوعی ابزارهای بدهی هستند که با شرایط معین بین دو طرف معامله می‌شوند. به‌بیان‌دیگر اوراق بدهی اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به‌موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص(سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق به‌عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکت‌های بزرگ و دولت وام می‌دهد و با کمک آن سود ثابتی را به دست می‌آورد.

۸- مفاهیم بورس: پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یک واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود. به‌بیان‌دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه گذار آن‌ها را خریداری کرده ‌است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه گذاران نگهداری شده یا به‌وسیله سبدگردان‌های حرفه‌ای‌ مدیریت می‌شود. بازده سرمایه گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک و شرکت‌های سرمایه گذاری نمونه‌هایی هستند که به‌صورت پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای قیمت‌گذاری آن‌ها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت‌هاست.

۹- مفاهیم بورس: دارایی تحت مدیریت (AUM)

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی است که یک‌نهاد مالی مانند صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است. شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری معمولا کارمزدهای خود را به‌تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می‌کنند، بنابراین دارایی‌های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ‌های کارمزد تعیین‌کننده اصلی درآمدهای یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

۱۰- مفاهیم بورس: ارزش خالص دارایی NAV

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌ها می‌باشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌های سرمایه‌‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به‌کار می‌رود.

۱۱- مفاهیم بورس: عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند. جزئیات سهامی که عرضه می‌شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

۱۲- مفاهیم بورس: بازار گاوی

در بازار گاوی (Bull market) تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند و فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. بازار گاوی به دوره‌ای گفته می‌شود که قیمت‌ها در حال افزایش است. ویژگی اصلی بازار گاوی، خوش‌بینی، اعتماد سرمایه‌گذاران و انتظار ادامه روند افزایشی است. بازار گاوی در مقابل بازار خرسی قرار دارد. بازارهای گاوی و خرسی معمولاً با چرخه‌های تجاری هم‌زمان هستند. شروع بازار گاوی معمولاً نشان‌دهنده‌ گشایش اقتصادی است، زیرا عقاید عمومی درباره وضعیت اقتصادی آینده، قیمت سهام را تغییر می‌دهد. همچنین بازارهای خرسی قبل از رکود اقتصادی شروع می‌شوند.

۱۳- مفاهیم بورس: بازار خرسی

بازار خرسی (Bear market) موقعیتی است که در آن قیمت اوراق بهادار کاهش‌یافته و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران تبدیل به ترس و بدبینی می‌شود. به‌بیان‌دیگر در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است و همین امر رمقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. بازار خرسی نباید با اصلاح قیمت‌ها اشتباه گرفته شود، اصلاح قیمت‌ها روند کوتاه‌مدت دارد و کمتر از دو ماه طول می‌کشد. در اصلاح قیمت سرمایه‌گذاران می‌توانند یک نقطه ورود پیدا کرده سهام را بخرند، درحالی‌که در بازار خرسی نقطه ورود وجود ندارد.

۱۴- مفاهیم بورس: ارزش ذاتی

ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته ‌است.

با این تفاسیر شاید برای شما این سؤال به‌وجود آید که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت یا ارزش ذاتی یک سهم وجود دارد؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم‌ اکنون ۲۰۰ تومان است. به‌بیان‌دیگر، سهام شرکت الف هم‌اکنون با قیمت ۲۰۰ تومان در بورس در حال خریدوفروش است؛ اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از سرمایه‌گذاران خریدار سهم سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آن‌ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ارزش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، از نگاه آن‌ها بیشتر از قیمت بازار این سهم است. بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه‌گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم پایین‌تر از ارزش بازار آن سهم باشد، این سهم گزینه مناسبی برای فروش خواهد بود.

گفتنی است ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. تحلیلگران با در نظر گرفتن دارایی‌های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری شرکت‌ در سال‌های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به‌دست می‌آورند و آن را با ارزش روز سهم مذکور مقایسه می‌کنند. تصمیم درباره خرید یا فروش سهم توسط تحلیلگران به‌تفاوت قیمت ارزش ذاتی و ارزش روز بازار آن بستگی دارد.

۱۵- مفاهیم بورس: ضریب بتا

ضریب بتا(β) معیاری است که براساس داده‌های تاریخی معاملات سهام بدست آمده و معرف میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایه‌گذار با تصاحب آن سهم نسبت به‌کل بازار متحمل می‌شود. بتای یک سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده‌ میزان نوسان آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار است. اگر بتا کوچک‌تر از یک باشد، آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد. بتای بازار که شامل همه دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری است، برابر با یک است.

۱۶- مفاهیم بورس: آربیتراژ

آربیتراژ (Arbitrage) به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است، از دیدگاه علمی، آربیتراژ احتمال سود بدون ریسک پس از کسر هزینه‌های انجام معامله است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود.

سود آربیتراژی زمانی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می‌شود، اما قیمت‌های یکسانی ندارد. آربیتراژ این امکان را به وجود می‌آورد که در بلندمدت قیمت‌ها به میزان زیادی از ارزش منصفانه فاصله نگیرند. با فاصله گرفتن قیمت‌ها در یک بازار از قیمت منصفانه، آربیتراژگران فعال شده و با خرید این کالا از بازارهای دیگر ‌قیمت را به قیمت منصفانه نزدیک می‌کنند. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.

۱۷- مفاهیم بورس: سهام شناور آزاد

سهام شناور آزاد (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه‌مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

۱۸- مفاهیم بورس: سود هر سهم و سود پرداختی سهام

سود هر سهم یا EPS عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم. سود سهام پرداختی به ازای هر سهم یا DPS عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم می‌شود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع‌شده توسط شرکت است.

۱۹- مفاهیم بورس: نماد

نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکت‌ها که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آن‌ها در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال شرکت ملی مس ایران با نماد «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نماد «شبندر» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی می‌شوند. بد نیست بدانید معمولا حرف اول در یک «نماد» نشان‌دهنده صنعت مربوطه و بخش دوم خلاصه‌ای از نام شرکت است.

به‌عنوان‌مثال تمام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با حرف «و» شروع می‌شود.

۲۰- مفاهیم بورس: بازار خارج از بورس (OTC)

بازار خارج از بورس (Over The Counter) یک بازار غیرمتمرکز و بدون مکان فیزیکی است که معامله به‌طور مستقیم بین دو نفر انجام می‌شود و قیمت معامله لزوماً به‌صورت عمومی منتشر نمی‌شود. در این بازار قیمت‌ها براساس مذاکره تعیین می‌شوند و معاملات از طریق شبکه‌های کامپیوتری، تلفن و ایمیل صورت می‌گیرد. محصولات معامله‌ شده در بورس باید استاندارد باشند، درحالی‌که این محدودیت در بازار خارج از بورس وجود ندارد و طبق قرارداد دو طرف، ویژگی‌های مورد معامله مشخص می‌شود.